การใช้พื้นที่ในบ้านเดี่ยวของโครงการบ้านเอื้ออาทรรังสิต คลอง 3

Abstract

ประชากรในกรุงเทพมหานครเพิ่มขึ้นจากปัญหาการย้ายถิ่น ส่งผลต่อการขาดแคลนที่อยู่อาศัยโดยเฉพาะในกลุ่มผู้มีรายได้น้อย เพื่อให้ทุกคนมีที่อยู่อาศัยอย่างเพียงพอ รัฐบาลจึงมีนโยบายช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อยที่มีความจำกัดทางด้านเศรษฐกิจและสังคมที่มีปัญหาในที่อยู่อาศัย และเพื่อสนองนโยบายของรัฐบาลในการจัดสร้างที่อยู่เพื่อคนกลุ่มนี้ การเคหะฯ ซึ่งมีหน้าที่โดยตรงจึงได้ดำเนินโครงการบ้านเอื้ออาทรขึ้น จากรายงานโครงการศึกษาวิจัยและออกแบบต่อเติมที่อยู่อาศัย ในโครงการบ้านเอื้ออาทรที่ได้เคยเสนอต่อการเคหะฯ พบว่าพื้นที่ชั้นล่างของบ้านเดี่ยวในโครงการ ไม่สามารถตอบสนองต่อกิจกรรมได้ ในการวิจัยครั้งนี้จึงสนใจว่าผู้อยู่อาศัยภายในบ้านเดี่ยวอยู่อาศัยกันอย่างไร มีการปรับเปลี่ยนเปลี่ยนพื้นที่ไปหรือไม่ โดยศึกษาถึงลักษณะทางสังคม เศรษฐกิจและการใช้พื้นที่ภายใน ตลอดจนสภาพปัญหา เพื่อให้ทราบว่ากลุ่มผู้มีรายได้น้อยที่เป็นกลุ่มลูกค้าของบ้านเอื้ออาทรนั้น มีการใช้พื้นที่ภายในบ้านเดี่ยวอย่างไร ซึ่งจะเป็นข้อมูลให้การเคหะฯได้นำไปใช้กำหนดพื้นที่ในอนาคต จากการศึกษาพบว่า ผู้อยู่อาศัยในโครงการส่วนใหญ่ เป็นครอบครัวขนาดเล็กที่มีสมาชิกไม่เกิน 5 คน สำหรับพื้นที่ภายใน 51.5 ตร.ม. ที่ทางการเคหะฯ จัดไว้มีความเป็นอยู่ที่เพียงพอตามสภาพสังคมและเศรษฐกิจของผู้อยู่อาศัย เห็นได้จากการอยู่อาศัยและความเห็นของผู้ไม่ต่อเติม 95% ถือว่าพื้นที่มีความเพียงพอ เพียงแต่คิดจะเพิ่มเติมภายหลังเมื่อมีกำลังขึ้น พื้นที่สำคัญที่คนอยู่อาศัยต้องการคือพื้นที่ครัวที่ปิดมิดชิด เนื่องจากตามที่ทางการเคหะฯ ได้กำหนดระเบียงหลังบ้านเป็นครัวหนักแบบเปิดโล่ง จากการสำรวจพบว่าเกิดสุขอนามัยที่ไม่ดีนักต่อผู้อยู่อาศัย อีกทั้งมีความจำกัดในพื้นที่ส่วนรวม ดังนั้นจึงเกิดการต่อเติมเพิ่มพื้นที่ออกไปใน 2 ส่วนหลักๆ คือห้องเอนกประสงค์และระเบียงหลังบ้าน การใช้พื้นที่จนทำให้เกิดการต่อเติมหรือไม่ต่อเติมบ่งบอกถึง ความเป็นอยู่และสังคมเศรษฐกิจของผู้อยู่อาศัยเปลี่ยนไป จากการสัมภาษณ์พบว่า ส่วนใหญ่พบว่าเพียงพอ เพียงแต่คิดที่จะต่อเติมภายหลังเมื่อสถานะทางการเงินดีขึ้น บ้านไหนที่ยังไม่มีงบประมาณยังสามารถอยู่กันได้ ปัจจัยสำคัญในการต่อเติมมาจากเรื่องของความสะดวกสบาย และความจำเป็นที่ต้องต่อเติมมากที่สุดคือ การประกอบอาชีพ เพราะพื้นที่ไม่ได้ออกแบบมาเพื่อใช้ในการประกอบอาชีพ ดังนั้น ผู้อยู่อาศัยอย่างเดียวจึงจะไม่ต่อเติมถ้ายังไม่มีสถานะทางการเงินที่พร้อม ข้อค้นพบที่สำคัญคือ พื้นที่ห้องนอนชั้น 2 มีการใช้ฟูกมาก เนื่องจากพื้นที่ข้างล่างมีการนำไปใช้เป็นพื้นที่เพื่อประกอบกิจกรรม ดังนั้นจึงเหลือพื้นที่ใช้ต่างๆ น้อยลง อีกทั้งจากพฤติกรรมส่วนใหญ่เมื่อตกค่ำจะแยกตัวเข้าห้องนอนของตัวเอง ดังนั้นห้องนอนจึงมีความถี่ในการใช้งานที่มากขึ้น จึงต้องสามารถปรับเปลี่ยนพื้นที่ได้อย่างหลากหลาย ด้วยการปูฟูกแทนการใช้เตียงเพื่อยกเก็บหรือพิงกำแพงได้เมื่อไม่ได้ใช้งาน ข้อเสนอแนะสำหรับปรับปรุงที่อยู่อาศัย จึงควรเพิ่มเติมในส่วนของห้องครัวให้มีความมิดชิดเพื่อลดปัญหาการต่อเติม และการใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด และควรเลือกกลุ่มที่ตรงเป้าหมายมากที่สุด คือกลุ่มที่ไม่มีการประกอบอาชีพ และอยู่อาศัยไม่เกิน 5 คน หรือทางเลือกบ้านที่ได้ออกแบบเพื่อประกอบอาชีพไว้โดยเฉพาะ เพื่อรองรับกลุ่มผู้อยู่อาศัยที่ต้องการประกอบอาชีพที่บ้านเป็นกลุ่มเป้าหมายเพิ่มขึ้น