จอมพลเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีกับการดำเนินงานธุรกิจของท่าน ระหว่าง พ.ศ. 2428-2474

Abstract

วิทยานิพนธ์เล่มนี้เป็นการศึกษาบทบาทของจอมพลเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม แสง-ชูโต) ตั้งแต่ พ.ศ. 2428-2474 ซึ่งเป็นการศึกษาบทบาทที่ครอบคลุมทั้งหน้าที่ขุนนางข้าราชการและการดำเนินธุรกิจสำหรับวัตถุประสงค์ของวิทยานิพนธ์ เล่มนี้ มุ่งให้ความสำคัญต่อบทบาทของจอมพลเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีในฐานะแกนสำคัญของการมองปัญหาในการดำเนินงานด้านธุรกิจของนายทุนไทยในช่วงระยะเวลาดังกล่าว เพื่อพิจารณาว่าโครงสร้างสังคมไทยแบบเก่าของไทยเปิดโอกาสให้ชนกลุ่มใดดำเนินธุรกิจ พร้อมทั้งวิเคราะห์ถึงสาเหตุที่ประสบผลสำเร็จหรือไม่-ประสบผลสำเร็จอย่างไร ผลจากการศึกษาพบว่า บทบาทในการเป็นขุนนางข้าราชการมีส่วนสัมพันธ์กับการลงทุนธุรกิจของคนไทยในขณะนั้น ทั้งนี้เนื่องจากการลงทุนในธุรกิจของนายทุนไทย ส่วนใหญ่กู้เงินทุนจากพระคลังข้างที่หรือพระคลังข้างที่มีหุ้นส่วนในการลงทุนด้วยความสัมพันธ์และความใกล้ชิดกับแหล่งเงินทุนจึงเป็นสิ่งจำเป็นมาก เพราะเป็นที่มาแห่งสิทธิพิเศษดังกล่าว การศึกษากรณีตัวอย่างที่กล่าวมาแล้วจะเห็นได้ว่าผู้ที่ลงทุนส่วนใหญ่เป็นขุนนางทั้งสิ้น ลักษณะการลงทุนของคนไทยขณะนั้นจึงมีลักษณะเป็นนายทุนข้าราชการ และกิจการที่ประสบผลสำเร็จนั้น ส่วนใหญ่เป็นกิจการของคนไทยแต่มีผู้จัดการเป็นชาวต่างชาติและมีพระคลังข้างที่ร่วมลงทุนด้วย เป็นการตัดปัญหาค่าใช้จ่ายเรื่องดอกเบี้ย พระคลังข้างที่มักจะลงทุนในธุรกิจที่มีการจัดการ การบริหารงานที่ดี และการที่คนไทยเป็นนายทุนไม่ได้นอกจากมีสาเหตุจากการขาดเงินทุนต้องกู้ยืมเงิน พระคลังข้างที่แม้จะมีส่วนสนับสนุนด้วยการให้กู้เงินก็ตาม แต่ก็ยังขาดความรู้ความสามารถในการจัดการการบริหารตลอดจนโครงสร้างทางสังคมซึ่ง เอื้ออำนวยให้เจ้านายขุนนางข้าราชการชั้นสูงมีโอกาสในการลงทุนธุรกิจได้