สภาวะทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของประเทศไทย ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาถึงสภาวะทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของประเทศไทยในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2482 –พ.ศ.2488) อันเป็นช่วงระยะเวลาที่มีความสำคัญช่วงหนึ่งของประวัติศาสตร์ไทย เพราะประเทศต่างๆ เกือบทั้งโลกเข้ามามีส่วนพัวพันร่วมกัน ประเทศไทยซึ่งเป็นประเทศเล็กๆ ประเทศไทยซึ่งเป็นประเทศเล็กๆ ประเทศหนึ่งก็ได้เข้าไปมีส่วนในประวัติศาสตร์ครั้งนี้ด้วย ช่วงระยะเวลาดังกล่าวเปลี่ยนสภาพการเมืองภายในของไทยให้เป็นเผด็จการยิ่งขึ้น และยังเป็นจุดเริ่มต้นที่รัฐบาลซึ่งมี จอมพล แปลก พิบูลสงคราม เป็นนายกรัฐมนตรี แตกแยกกับ นายปรีดี พนมยงค์ ผู้นำฝ่ายพลเรือน วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ยังศึกษาถึงแนวทางและนโยบายของรัฐบาลในการนำชาติหลบเลี่ยงจากความบอบช้ำจากญี่ปุ่น ตลอดจนศึกษาถึงการดำเนินงานใต้ดินของผู้นำไทยกลุ่มหนึ่งซึ่งมีส่วนช่วยให้ประเทศบอบช้ำจากฝ่ายพันธมิตรน้อยลงและบันดาลให้ภาวะการณ์ต่างๆ ที่ประเทศจะต้องประสบกลับกลายจากขาวเป็นดำ จากหน้ามือเป็นหลังมือ การเข้ามาของทหารญี่ปุ่นในประเทศไทยไม่มีผลต่อการเมืองมากนัก เพราะญี่ปุ่นไม่ได้เข้ามาก้าวก่ายในอำนาจอธิปไตยในการปกครองประเทศ แต่ในทางเศรษฐกิจการใช้จ่ายของทหารญี่ปุ่นในประเทศทำให้เกิดภาวะเงินเฟ้อ ราคาสินค้าสูงขึ้นกว่าเดิมหลายเท่าตัว ซึ่งเป็นสภาพเศรษฐกิจของไทยที่ไม่มีวันกลับคืนสู่สภาพก่อนสงครามได้เลยส่วนทางด้านสังคม รัฐบาลจอมพล แปลก พิบูลสงคราม มุ่งสร้างชาติด้วยวัฒนธรรมให้กับประเทศอย่างจริงจัง ระเบียบทางวัฒนธรรมบางอย่างได้เป็นแบบอย่างที่ใช้กันมาทุกวันนี้ การศึกษาถึงสภาวะของประเทศไทยในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ทั้งทางด้านการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม นอกจากจะศึกษาถึงการเปลี่ยนแปลงว่าเปลี่ยนไปจากสภาพเดิมอย่างใด เพียงใด วิทยานิพนธ์นี้ยังศึกษาเป็นเชิงเปรียบเทียบสภาพของประเทศไทยในระหว่างสงครามกับประเทศเพื่อนบ้าน โดยชี้ให้เห็นว่า ประเทศไทยได้รับความเสียหายน้อยกว่าประเทศเหล่านั้น เพราะไทยยังสามารถดำรงรักษารัฐบาลของตนเองได้ ข้อมูลในการศึกษาที่เป็นเอกขั้นต้นซึ่งนับว่ายังใหม่อยู่มาก ส่วนใหญ่ทางราชการไม่อนุญาตให้นำออกมาเผยแพร่ ผู้เขียนจึงได้พยายามหาเอกสารที่เชื่อถือได้จากห้องสมุดรัฐสภา ห้องสมุดกองเลขาธิการคณะรัฐมนตรี หอสมุดแห่งชาติ หอสมุดกลางจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และหอสมุดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เอกสารขั้นต้นที่ใช้ประกอบในการเขียนวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ได้แก่ ประกาศทางราชการ และพระราชบัญญัติต่างๆ ที่ปรากฏในราชกิจจานุเบกษา บันทึกรายงานการประชุมรัฐสภา เอกสารขั้นรองได้แก่ หนังสือต่างๆ ทั้งภาษาไทยและภาษาต่างประเทศซึ่งเขียนขึ้นโดยผู้ที่เกี่ยวข้องหรือใกล้ชิดกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสมัยนั้น ตลอดจนหนังสือพิมพ์ต่างๆ การเขียนได้แบ่งออกเป็นบท บทแรกกล่าวถึงสภาพทั่วไปทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของไทยก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 บทที่ 2 กล่าวถึงการดำเนินนโยบายต่างประเทศของไทย อันเป็นปฏิกิริยาของไทยต่อสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่เกิดขึ้นในยุโรป และท่าทีของไทยเมื่อญี่ปุ่นดำเนินการรุกมา ทางใต้ตามนโยบายสร้างวงศ์ไพบูลย์ร่วมกันแห่งเอเชียบูรพา บทที่ 3 กล่าวถึงสภาพทางการเมืองภายในประเทศเมื่อร่วมรบร่วมรุกกับญี่ปุ่น การดำเนินนโยบายที่เป็นเผด็จการยิ่งขึ้น ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นในเวลานั้น และการที่ผู้นำไทยทั้งฝ่ายทหารและพลเรือนต่างพยายามที่จะนำประเทศ ให้พ้นจากฐานะผู้แพ้สงคราม บทที่ 4 กล่าวถึงการสร้างชาติทางด้านวัฒนธรรมและสภาวะทางเศรษฐกิจ บทที่ 5 กล่าวถึงสภาพทางการเมือง เศรษฐกิจ และสังคมของประเทศพม่า มาลายา และอินโดจีนของฝรั่งเศส เพื่อเป็นการเปรียบเทียบกับสภาพของประเทศไทย บทสุดท้ายเป็นบทสรุป