การแพทย์พื้นบ้านและการดูแลรักษาโรคของชาวเขาเผ่าลัวะบ้านใหม่สันเจริญ : ศึกษากรณีบ้านใหม่สันเจริญ ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย

Abstract

วิทยานิพนธ์เรื่องการแพทย์พื้นบ้านและการดูแลรักษาโรคของชาวเขาเผ่าลัวะ มีวัตถุประสงค์ดังต่อไปนี้ 1. เพื่อศึกษาประวัติของชุมชน วัฒนธรรมและวิวัฒนาการการรักษาแบบพื้นบ้าน 2. เพื่อศึกษากระบวนการการรักษาโรคแบบพื้นบ้านและ หรือความเชื่อสาเหตุของการเกิดโรค 3. เพื่อศึกษากระบวนการการตัดสินใจเลือกรักษาโรคตามวิธีการรักษาแพทย์พื้นบ้าน หรือการแพทย์สมัยใหม่ และ 4. เพื่อศึกษาวิธีการผสมผสานแนวความคิดวิธีการแพทย์พื้นบ้านกับวิธีการแพทย์สมัยใหม่ของชาวเขาเผ่าลัวะ การวิจัยครั้งนี้มีวิธีการศึกษาทางมานุษยวิทยา เป็นการเก็บข้อมูลภาคสนาม และการใช้เทคนิคการวิจัยแบบสังเกตการณ์อย่างมีส่วนร่วมและการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก กับผู้ให้ข้อมูลสำคัญที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเขาเผ่าลัวะบ้านใหม่สันเจริญ ตำบลป่าตึง อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย เป็นเวลา 8 เดือน ผลการวิจัยพบว่า ชาวเขาเผ่าลัวะบ้านใหม่สันเจริญเป็นชุมชนที่มีวัฒนธรรมการรักษาแบบดั้งเดิมที่เชื่อว่าสาเหตุของการเกิดโรคเกิดจากการผิดผีหรือการทำผิดกฎจารีตประเพณี การกินผิดหรืออาหารเป็นพิษ ขวัญหายหรือเกิดอาการไข้ขึ้นสูงละเมอ ประสบอุบัติเหตุหรือเกิดจากการทำงานหนัก และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทำให้ไม่สบาย โดยการรักษาแบบพื้นบ้านนี้มีมานานกว่า 10 ปี อาศัยบุคลากรทางการแพทย์ที่เรียกว่า สล่ายาเป็นผู้ทำหน้าที่วินิจฉัยและรักษาโรคและวิวัฒนาการการดูแลรักษามีการเปลี่ยนแปลงทางการแพทย์พื้นบ้านสู่การแพทย์สมัยใหม่อย่างไม่เด่นชัด อย่างไรก็ตามกระบวนการรักษาโรคของชาวเขาเผ่าลัวะมี 6 วิธีด้วยกัน คือ การรักษาด้วยยาสมุนไพรและการเสกเป่าคาถา การตรวจดูดวงชะตาและการเรียกขวัญ การตรวจดูดวงชะตาควบคู่กับยาสมุนไพรและเสกคาถาเรียกขวัญ การใช้ยาสมุนไพรกับยาพาราเซตามอล การใช้ยาสมุนไพรกับเกลือแร่และการฉีดยา และการรักษากับการแพทย์สมัยใหม่เพียงอย่างเดียว อีกทั้งยังพบว่า มีการผสมผสานแนวคิดวิธีการแพทย์สมัยใหม่กับวิธีการแพทย์พื้นบ้านซึ่งจะปรากฏให้เห็นในกระบวนการขั้นตอนของการใช้ยาสมุนไพรกับยาพาราเซตามอล และการใช้ยาสมุนไพรกับเกลือแร่และการฉีดยา ผลการวิจัยยังพบว่าชาวเขาเผ่าลัวะเลือกที่จะรักษาโรคตามวิธีการทางการแพทย์พื้นบ้านมากกว่าการแพทย์สมัยใหม่ สาเหตุเนื่องมาจาก 4 ปัญหาหลัก กล่าวคือปัญหาการสื่อสารระหว่างบุคลากรทางการแพทย์สมัยใหม่กับผู้ป่วยชาวลัวะ เพราะชาวเขาเผ่าลัวะโดยส่วนใหญ่ไม่สามารถฟังและพูดภาษาไทยกลางได้อย่างเข้าใจ ปัญหาทางเศรษฐกิจเนื่องจากชาวเขาเผ่าลัวะมีฐานะยากจน ปัญหาความเชื่อสาเหตุของการเกิดโรคไม่สอดคล้องกับความเชื่อสาเหตุของการเกิดโรคของการแพทย์สมัยใหม่ และปัญหาความสัมพันธ์ระหว่างบุคลากรทางการแพทย์สมัยใหม่กับผู้ป่วยมีลักษณะเป็นทางการ ส่งผลให้ผู้ป่วยเข้าถึงระบบการให้บริการการรักษากับการแพทย์สมัยใหม่เป็นกระบวนการยุ่งยาก