การถ่ายทอดเทคโนโลยีหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ : ศึกษาเฉพาะกรณีเขตตำบลไร่หลักทอง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี

Abstract

การวิจัยนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อทำความเข้าใจถึงลักษณะและรูปแบบของการถ่ายทอดเทคโนโลยีหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ ที่ผู้ประกอบการผลิตได้รับจากแหล่งถ่ายทอดต่าง ๆ ขั้นตอนการยอมรับเทคโนโลยีของผู้ประกอบการผลิต ความสัมพันธ์ระหว่างความชำนาญงานในการผลิตเครื่องจักสานไม้ไผ่กับการยอมรับเทคโนโลยีใหม่ของผู้ประกอบการผลิต และลักษณะความแตกต่างของผู้ประกอบการผลิตที่มีฝีมือดีมาก ฝีมือดี ฝีมือดีพอใช้ ในลักษณะทางประชากร เศรษฐกิจ สังคม การเป็นผู้นำในการถ่ายทอด ความคิดริเริ่ม และพฤติกรรมการสื่อสารข้อมูลได้จากการสัมภาษณ์ผู้ประกอบการผลิตเครื่องจักสานไม้ไผ่กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 156 ราย ในแต่ละครัวเรือนที่ประกอบการผลิต จำนวน 156 ครัวเรือน คิดเป็นร้อยละ 70.59 ของจำนวนครัวเรือนที่ประกอบการผลิตทั้งหมด 221 ครัวเรือน ในเขตตำบลไรหลักทอง อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวมรวมข้อมูลคือแบบสอบถาม ทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยการหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยและการทดสอบไคสแควร์ ผลการวิจัยปรากฏดังนี้คือ 1.การถ่ายทอดเทคโนโลยีหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ ที่มีมาแต่ครั้งสมัยโบราณ ผู้ประกอบการผลิตจะได้รับการถ่ายทอดมาจากบรรพบุรุษมากที่สุด ในลักษณะแบบมุขปาถะ โดยใช้คำพูดดัดแปลงให้คล้องจองกันมาง่ายแก่การจดจำ ส่วนการถ่ายทอดในยุคปัจจุบันนั้น ผู้ประกอบการผลิตจะได้รับการถ่ายทอดมาจากเพื่อนบ้าน ญาติพี่น้อง มากที่สุด ซึ่งยืนยันตามสมมุติฐานข้อที่ 1 2.การยอมรับเทคโนโลยีหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ของผู้ประกอบการผลิตมี 5 ขั้นตอน คือ ขั้นรับรู้ ขั้นการจูงใจ ขั้นฝึกหัดหรือขั้นทดลอง ขั้นการตัดสินใจ และขั้นการยืนยัน ซึ่งแตกต่างจากขั้นตอนตามแบบจำลองการยอมรับนวตกรรมของโรเจอร์สไม่ยืนยันตามสมมุติฐานข้อที่ 2 3.ไม่มีความแตกต่างกันระหว่างประเภท ของผู้ประกอบการผลิตที่มีฝีมือดีมาก ฝีมือดี และฝีมือพอใช้ ในลักษณะของประชากร เศรษฐกิจ สังคม และพฤติกรรมการสื่อสารซึ่งไม่ยืนยันตามสมมุติฐานข้อที่ 3 แต่ในส่วนที่เกี่ยวกับ ความคิดริเริ่มและการเป็นผู้นำในการถ่ายทอด มีความแตกต่างกัน ยืนยันตามสมมุติฐานข้อที่ 3 4.ไม่มีความสัมพันธ์กันระหว่างความชำนาญงานในการผลิตหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ กับการยอมรับเทคโนโลยีใหม่ของผู้ประกอบการผลิตในระดับนัยสำคัญ 0.05 จากผลการวิจัยดังกล่าว ผู้วิจัยเสนอแนะให้ผู้ถ่ายทอดเทคโนโลยีหัตถกรรมเครื่องจักสานไม้ไผ่ ควรเป็นผู้มีความรู้และระดับฝีมือซึ่งไม่สูงหรือแตกต่างกันอย่างมากจากผู้รับการถ่ายทอด เพื่อให้เกิดการยอมรับเทคโนโลยีนั้นๆ มากขึ้น นอกจากนั้น ควรได้มีการวิจัยหาความสัมพันธ์ระหว่างวิธีการสอนซึ่งใช้สัญญาลักษณ์ในรูปของภาษาที่ใช้ในการถ่ายทอดเทคโนโลยีซึ่งมีมาแต่ดั้งเดิมนั้น ว่ามีความหมายอันสำคัญต่อทางสังคมและทางการเรียนรู้เทคโนโลยีอย่างไรบ้าง