การค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันและเครือข่ายการผลิต ศึกษากรณีอุตสาหกรรมคอมพิวเตอร์ ชิ้นส่วนและส่วนประกอบ

Abstract

สินค้าที่มีมูลค่าส่งออกอันดับที่ 1 ของประเทศไทยคือหมวดคอมพิวเตอร์ ชิ้นส่วนและส่วนประกอบ ซึ่งอุตสาหกรรมนี้มีลักษณะเป็นการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันอย่างชัดเจนเนื่องจากมีมูลค่าการนำเข้าและการส่งออกในระดับที่สูงเหมือนกัน และสัดส่วนสินค้าที่มีมูลค่าส่งออกสูงที่สุดในหมวดคอมพิวเตอร์ ชิ้นส่วนและส่วนประกอบ คือ เป็นสินค้า ฮาร์ดดิสก์ไดรฟ์ ดังนั้นการศึกษาครั้งนี้จึงได้แบ่งการศึกษาออกเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 ศึกษาปัจจัยกำหนดการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันของสินค้าคอมพิวเตอร์และส่วนประกอบ ส่วนที่ 2 ศึกษาปัจจัยกำหนดการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันแบบแนวดิ่งของสินค้าฮาร์ดดิสก์ไดรฟ์ การศึกษาการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันจะพิจารณาจากดัชนี Grubel-Lloyd (GL) และใช้แนวคิดเรื่องความแตกต่างของมูลค่าต่อหน่วย (Unit Value Index) เพื่อพิจารณารูปแบบการค้าได้ พบว่าสินค้าฮาร์ดดิสก์ไดรฟ์มีลักษณะการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันแบบแนวดิ่ง (Vertical Intra-Industry Trade) มีความเชื่อมโยงกับเครือข่ายการผลิต (Production Network) อันเกิดจากบริษัทข้ามชาติ (MNCs) จากประเทศพัฒนาไปลงทุนผลิตสินค้าในประเทศกำลังพัฒนาที่ต่างกัน เพื่อใช้ประโยชน์จากความได้เปรียบโดยเปรียบเทียบจากทรัพยากรที่ประเทศนั้นมีอยู่ เมื่อศึกษาข้อมูลเชิงพรรณาในส่วนเครือข่ายการผลิตของอุตสาหกรรม ฮาร์ดดิสก์ไดรฟ์ พบว่า มีลักษณะสอดคล้องกับการคำนวณดัชนี GL ในอุตสาหกรรมนี้ และมีความเชื่อมโยงระหว่างเครือข่ายการผลิตและการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันแบบแนวดิ่ง ผลการศึกษาให้ผลสอดคล้องกัน คือ การลงทุนทางตรงระหว่างประเทศ (FDI) และความแตกต่างของค่าจ้างของประเทศไทยและประเทศคู่ค้า มีผลสนับสนุนการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันของสินค้าคอมพิวเตอร์ และสนับสนุนการค้าภายในอุตสาหกรรมเดียวกันแบบแนวดิ่งของสินค้าฮาร์ดดิสก์ไดรฟ์