โลกัปปทีปกสาร ปริจเฉทที่ 8 : การตรวจชำระและการศึกษาเชิงวิเคราะห์

Abstract

คัมภีร์โลกัปปทีปกสาร เป็นผลงานของพระเมธังกร มีเนื้อหาแบ่งออกเป็น 8 ปริเฉท ซึ่งแต่ละปริเฉทมีสาระแตกต่างกันแต่มีความสมบูรณ์ในตัวเอง เป็นคัมภีร์ที่ได้รับการยอมรับจากนักปราชญ์ทางพุทธศาสนาทั้งไทยและต่างประเทศ และได้มีผู้ศึกษาวิจัยมาแล้วตั้งแต่ปริเฉทที่ 1 – 7 วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายที่จะตรวจสอบชำระ และศึกษาเชิงวิเคราะห์คัมภีร์โลกัปปทีปกสาร ปริเฉทที่ 8 ซึ่งเป็นปริเฉทสุดท้ายที่มีเนื้อหากล่าวถึงธรรมชาติของมนุษย์และความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์และสิ่งแวดล้อม ให้ได้คัมภีร์โลกัปปทีปกสารภาษาบาลีและคำแปลภาษาไทยครบถ้วนสืบต่อจาก 9 ปริเฉทที่มีผู้ศึกษาไปแล้ว รวมทั้งให้ทราบแนวคิดและลีลาการเขียนของพระเมธังกรที่ปรากฏในปริเฉทที่ 8 นี้ ในการตรวจสอบชำระ ผู้วิจัยได้ใช้ต้นฉบับตัวเขียน 7 ฉบับ จารด้วยอักษรขอม 6 ฉบับ และอักษรมอญ 1 ฉบับ ซึ่งต้นฉบับทั้งหมดได้รับการเก็บรักษาไว้ในหอสมุดแห่งชาติกรุงเทพมหานคร นำมาตรวจสอบเปรียบเทียบคำอ่านเพื่อให้ได้ต้นฉบับที่ใกล้เคียงกับที่พระเมธังกรได้รจนาไว้ให้ได้มากที่สุด แล้วจึงแปลและศึกษาเชิงวิเคราะห์ ผลการศึกษาได้พบสาระสำคัญที่สามารถสรุปได้เป็น 3 ประเด็นคือ ด้านการใช้ภาษาและรูปแบบคำประพันธ์ พระเมธังกรใช้ภาษาได้ถูกต้องตามหลักไวยากรณ์ภาษาบาลีโดยทั่วไป แต่มีข้อน่าสังเกตว่า พระเมธังกรมีวิธีการสร้างคำขึ้นใช้เป็นพิเศษเฉพาะตนเอง ซึ่งไม่เป็นไปตามหลักการสร้างคำโดยทั่วไป เช่นคำว่า อญฺญญฺฌํ และในที่อื่นใช้ อญฺฌมญฺฌํ เป็นต้น ส่วนรูปแบบคำประพันธ์พบว่า ผู้แต่งใช้คำประพันธ์ประเภทร้อยกรอง คือฉันท์ทั้งหมด ยกเว้นตอนจบเรื่องซึ่งกล่าวถึงประวัติผู้แต่งใช้เป็นร้อยแก้ว ด้านแหล่งข้อมูลและการเสนอเนื้อหา ปรากฏว่าผู้แต่งได้นำข้อมูลมาจากคัมภีร์พระไตรปิฏก คัมภีร์อรรถกถา เช่น คัมภีร์สุมังคลวิลาสินี เป็นต้น และคัมภีร์ปกรณ์พิเศษอื่นๆ เช่น คัมภีร์มิลินทปัญหา เป็นต้น โดยเสนอเนื้อหาตามหมวดหมู่ของข้อมูลเรียงลำดับจากน้อยไปหามาก ข้อมูลส่วนใดเป็นร้อยกรอง ผู้แต่งคงไว้ตามเดิม ส่วนข้อมูลที่เป็นร้อยแก้ว ผู้แต่งได้นำมาเปลี่ยนแปลงแต่งเป็นร้อยกรอง ด้านแนวคิดที่ได้จากเนื้อหา ปรากฏว่าผู้แต่งได้ให้ความสนใจและกล่าวถึงมนุษย์ในด้านความแตกต่างทางสติปัญญา ด้านพฤติกรรม และด้านความสัมพันธ์กับสังคม นอกจากนี้ยังได้พบคติความเชื่อที่ปรากฏอยู่ 2 ลักษณะคือ ความเชื่อในสิ่งมหัศจรรย์ และความเชื่อเกี่ยวกับธรรมชาติ เช่นฝนตก ฟ้าร้อง และรุ้งกินน้ำ เป็นต้น