บทบาทของกองเผยแพร่และควบคุมการโฆษณา กระทรวงสาธารณสุข ในการพิจารณาควบคุมการโฆษณาสินค้าประเภทอาหารและยา

Abstract

ปัจจุบัน “การโฆษณา” ได้รับการยอมรับว่าเป็นกลยุทธทางการตลาดที่สำคัญอย่างหนึ่งของธุรกิจ ซึ่งมีการแข่งขันทางด้านการตลาดกันมาก ดังนั้นธุรกิจต่างๆ จึงพยายามโฆษณาสินค้าของตนในลักษณะดึงดูดความสนใจของผู้บริโภคให้ได้มากกว่าคู่แข่ง ทำให้ผู้บริโภคมักได้ยินคำพูดหรือภาพแปลกๆ จากการโฆษณาเสมอ และตามด้วยการวิจารณ์โฆษณาสินค้านั้นๆ ว่าเป็นการโฆษณาโอ้อวดเกินความเป็นจริง การโฆษณาผิดจากข้อเท็จจริง ฯลฯ หรือไม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการโฆษณาอาหารและยาซึ่งมีผลกระทบโดยตรงต่อผู้บริโภค รัฐบาลจึงมอบหมายให้กองเผยแพร่และควบคุมการโฆษณาสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุข เป็นผู้รับผิดชอบปัญหาที่เกิดขึ้นในปัจจุบันสำหรับการโฆษณาอาหารและยา คือ นักโฆษณามักขัดแย้งด้านแนวความคิดกับคณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารและคณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณา ในเรื่องการตีความตัวบทกฎหมาย ที่ใช้ควบคุมโฆษณาอาหารและยา ซึ่งส่งผลถึงการทำโฆษณาอาหารและยา เช่น ลักษณะการโฆษณาแบบใดจึงเป็นและไม่เป็นการโอ้อวดสรรพคุณเกินความเป็นจริง ลักษณะการโฆษณาแบบใดจึงเป็นและไม่เป็นเท็จ ฯลฯ ส่วนธุรกิจผู้ผลิตอาหารและยาก็ประสบปัญหา เช่นกัน เช่น ไม่สามารถออกโฆษณาได้ทันกำหนดเวลาที่วางแผนไว้ การจำหน่ายสินค้าไม่อาจทำยอดขายได้ตามต้องการเพราะไม่อาจโฆษณาให้ดึงดูดความสนใจผู้บริโภคได้เพียงพอ ฯลฯ วิธีดำเนินการค้นคว้าได้ศึกษาจากแหล่งข้อมูล 2 แหล่ง คือแหล่งข้อมูลปฐมภูมิ และแหล่งข้อมูลทุติยภูมิ แหล่งข้อมูลปฐมภูมิใช้วิธีวิจัยแบบสัมภาษณ์บุคคลที่เกี่ยวข้อง (Personal Interview) โดยการคัดเลือกตัวอย่างได้ใช้วิธี Non – Probabilistios Sampling จากกลุ่มตัวอย่าง 3 กลุ่ม คือ คณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารและยา นักโฆษณาที่มีประสบการณ์ด้านการทำโฆษณาอาหารและยา ตลอดจนธุรกิจผู้ผลิตอาหารและยา ซึ่งเป็นผู้จ้างทำโฆษณา ส่วนแหล่งข้อมูลทุติยภูมิซึ่งใช้เป็นแหล่งข้อมูลสนับสนุนจะใช้แหล่งข้อมูลจากภายนอก (External Source) เช่น บทความต่างๆ เกี่ยวกับการโฆษณาอาหารและยา ที่นักโฆษณาหรือกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารและยาเขียนขึ้น ตลอดจนกฎหมายต่างๆ เป็นต้น จากการศึกษาบทบาทการควบคุมโฆษณาอาหารและยา ของกองเผยแพร่และควบคุมการโฆษณา ดังกล่าวมีประเด็นที่สำคัญคือ คณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารและคณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณายายังขาดความรู้ด้านการโฆษณา หลักเกณฑ์ในการควบคุมโฆษณาอาหารและยายังไม่แน่นอนและไม่เหมาะสมเท่าที่ควร คณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ และคณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารหรือยาในครั้งแรกเป็นชุดเดียวกัน การระบุเหตุผลในการไม่อนุมัติข้อความโฆษณานั้นๆ ยังไม่ละเอียด ชัดแจ้ง การประสานงานระหว่างหน่วยราชการต่างๆ ในการควบคุมโฆษณายังไม่ดีพอ การควบคุมโฆษณาทั้งในกรุงเทพฯ และส่วนภูมิภาคยังควบคุมไม่ทั่วถึง ผู้บริโภคบางส่วนขาดความรู้ ความเข้าใจในการเลือกซื้อสินค้ามาบริโภค การควบคุมโฆษณาอาหารและยาในอนาคตมีแนวโน้มที่จะเข้มงวดขึ้นกว่าปัจจุบัน ข้อเสนอแนะสำหรับการควบคุมโฆษณาอาหารและยา คือ คณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาทั้ง 2 ชุด ควรศึกษาหาความรู้ด้านการโฆษณาเพิ่มเติมหลักเกณฑ์ในการควบคุมโฆษณาอาหารและยาควรปรับปรุงให้ทันสมัย คล่องตัว และเหมาะสมกับสถานการณ์ต่างๆ ในปัจจุบัน ตลอดจนมีความแน่นอนเพื่อนักโฆษณา สามารถยึดเป็นหลักในการทำโฆษณา คณะกรรมการพิจารณาอุทธรณ์ควรเป็นคณะกรรมการชุดใหม่ต่างหากจากคณะกรรมการตรวจพิจารณาคำขอโฆษณาอาหารและยาในครั้งแรก ควรมีการระบุเหตุผลในการไม่อนุมัติโฆษณาสินค้านั้นๆ ให้ละเอียดชัดแจ้งเพื่อป้องกันการเกิดปัญหาในภายหลัง ควรปรับปรุงการประสานงานระหว่างหน่วยราชการต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมโฆษณาอาหารและยา ควรเพิ่มกำลังเจ้าหน้าที่และงบประมาณเพื่อใช้ในการตรวจสินค้าต่างๆ ที่จำหน่ายในท้องตลาด ตลอดจนการโฆษณาทั้งกรุงเทพฯ และส่วนภูมิภาค ในด้านผู้บริโภคควรรู้จักป้องกันตนเองตลอดจนรู้จักพิจารณาเลือกซื้อสินค้าอย่างมีเหตุผล และมีส่วนช่วยเหลือสังคม เช่น กรณีที่พบสินค้าใดเป็นอันตรายหรือโฆษณาสินค้าใดเกินความเป็นจริง ฯลฯ ก็ควรแจ้งกองเผยแพร่และควบคุมการโฆษณา กระทรวงสาธารณสุขเพื่อดำเนินการต่อไป