คัมภีร์พุทธบาทมงคล : การตรวจชำระและการศึกษาเชิงวิเคราะห์

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มุ่งศึกษาวิจัยคัมภีร์พุทธบาทมงคลโดยการรวบรวมต้นฉบับตัวเขียนภาษาบาลีด้วยอักษรขอมและมอญรวม 8 ฉบับ ซึ่งเก็บรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ กรุงเทพมหานคร นำมาปริวรรตเป็นตัวอักษรไทย ตรวจชำระ แปลคัมภีร์ พุทธบาทมงคลที่ตรวจสอบชำระแล้วเป็นภาษาไทย รวมทั้งวิเคราะห์ความคิดเรื่องพระพุทธบาทในคัมภีร์พุทธบาทมงคล ผลการศึกษาวิจัยพบว่าคัมภีร์พุทธบาทมงคลเป็นคัมภีร์ที่รจนาขึ้นในประเทศไทย ในสมัยที่ความรู้ภาษาบาลีลานนาเสื่อมลงแล้ว เนื้อหาในคัมภีร์นี้เป็นการตีความหมายของมงคล 108 ที่ปรากฏในพระพุทธบาทซึ่งผู้รจนาได้ตีความเทียบกับพระคุณลักษณะของพระพุทธเจ้า พระธรรม และพระสงฆ์ ซึ่งเป็นการอธิบายวัตถุธรรมให้เห็นเป็นนามธรรม ลวดลายเหล่านี้มีประมาณ 108 เท่านั้น มิได้มีจำนวนครบ 108 ถ้วนตามชื่อที่เรียก ลวดลายเหล่านี้เป็นสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่ในจักรวาล จึงเป็นเหมือนการจำลองจักรวาลมาไว้ที่พระพุทธบาทแสดงถึงพุทธานุภาพเหนือสิ่งทั้งปวงในจักรวาล เนื้อหาในวิทยานิพนธ์นี้มี 6 บท บาทที่ 1 เป็นบทนำ ว่าด้วยความเป็นมาของปัญหา วัตถุประสงค์ในการวิจัย วิธีดำเนินการวิจัย ต้นฉบับคัมภีร์พุทธบาทมงคล และความเป็นมาของคัมภีร์พุทธบาทมงคล บทที่ 2 เป็นคัมภีร์พุทธบาทมงคลภาษาบาลีและข้อความที่ต่างกัน บทที่ 3 เป็นคำแปลคัมภีร์พุทธบาทมงคล บทที่ 4 เป็นบทที่ว่าด้วยประวัติและลักษณะของรอยพระพุทธบาท บทที่ 5 เป็นบทวิเคราะห์ลวดลายมงคล 108 ในคัมภีร์พุทธบาทมงคล ว่าด้วยวิวัฒนาการของลวดลายที่ปรากฏในรอยพระพุทธบาท เปรียบเทียงมงคล 108 ที่ปรากฏในคัมภีร์พุทธบาทมงคลกับมงคล 108 ที่ปรากฏในคัมภีร์อื่น ๆ และที่พระพุทธบาทของพระพุทธไสยาสน์ วัดเชตุพนวิมลมังคลาราม กรุงเทพมหานคร รวมทั้งวิเคราะห์ลักษณะการตีความหมายมงคล 108 ในคัมภีร์พุทธบาทมงคลด้วย บทที่ 6 เป็นบทสรุปและข้อเสนอแนะ