บัวในวรรณคดีบาลีและสันสกฤต

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษารวบรวมเรื่องราวเกี่ยวกับบัวในวรรณคดีบาลีและสันสกฤต ชี้ให้เห็นแนวความคิดของอรรถกถาจารย์ฝ่ายบาลี และกวีฝ่ายสันสกฤตที่ได้ใช้บัวเป็นสัญญลักขณ์ต่างๆ อันได้แก่ สัญญลักขณ์แห่งความงาม ความดี และความบริสุทธิ์ นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงแนวความคิดเกี่ยวกับบัวในเรื่องอื่นๆ เช่น การใช้บัวไปประกอบเนื้อเรื่องในชาดก หรือการใช้บัวไปประกอบเนื้อเรื่องในบทละครสันสกฤต เป็นต้น อีกประการหนึ่ง วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ยังชี้ให้เห็นความแตกต่างของการแบ่งประเภทและธรรมชาติของบัว ตามวิธีของนักพฤกษศาสตร์และตามแนวความคิดของกวี และยังได้รวบรวมศัพท์ที่ใช้เรียกชื่อบัวทั้งที่เป็นภาษาบาลี สันสกฤต และที่ไทยนำมาใช้ โดยนำมาเป็นภาคผนวกอีกด้วย ในการศึกษาเรื่องราวดังกล่าว ผู้วิจัยได้ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับบัวที่มีอยู่ในวรรณคดีบาลี มีพระไตรปิฏก ชาตกัฏฐกถา พระธัมมปทัฏฐกถา อรรถกถาอื่นๆ และในส่วนที่เป็นวรรณคดีสันสกฤต ผู้วิจัยได้ใช้คัมภีร์ฤคเวท คัมภีร์ปุราณะ มหาภารตะ รามายณะและบทละครสันสกฤต เป็นต้น นอกจากนี้ยังได้อาศัยตำราต่างๆที่นักปราชญ์สมัยใหม่ได้ค้นคว้ารวบรวมไว้ เพื่อประกอบการวิจัยด้วย วิทยานิพนธ์เรื่องนี้ แบ่งออกเป็น 5 บท บทแรก เป็นบทนำ เป็นข้อความทั่วไปกล่าวถึงลักษณะของปัญหา วิธีการ และขอบเขตของการวิจัย บทที่ 2 กล่าวถึงประเภทและธรรมชาติของบัว ตามแนวพฤกษศาสตร์และแนวความคิดของกวี บทที่ 3 กล่าวถึงบัวในวรรณคดีสันสกฤต ที่เป็นสัญลักขณ์แห่งความงาม และความดีงามประเภทต่างๆ ตลอดจนการนำเอาบัวมาเป็นส่วนประกอบกับเค้าโครงเรื่องในบทละครสันสกฤตด้วย บทที่ 4 กล่าวถึงบัวในวรรณคดีบาลีที่เป็นสัญญลักขณ์แห่งความบริสุทธิ์และความดีงามทั้งทางโลกและทางธรรม นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงเรื่องสระโบกขรณี และความสวยงามของสระโบกขรณีอีกด้วย ในบทสุดท้าย ผู้วิจัยได้สรุปให้เห็นความแตกต่างในแนวความคิดเกี่ยวกับบัวที่มีปรากฏในวรรณคดีบาลีและสันสกฤต และได้ให้แนวความคิดเกี่ยวกับการศึกษาค้นคว้าเรื่องราวที่เกี่ยวกับเรื่องบัวนี้ต่อไป