ความรับผิดและความคุ้มกันของผู้ประนอมข้อพิพาทในข้อพิพาททางพาณิชย์ระหว่างประเทศ

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ศึกษาเกี่ยวกับแนวคิดและหลักเกณฑ์ความรับผิดและความคุ้มกันของผู้ประนอมข้อพิพาท เพื่อเสนอการพิจารณาประเด็นดังกล่าวไว้ในกฎหมายต้นแบบว่าด้วยการประนอมข้อพิพาททางพาณิชย์ระหว่างประเทศ UNCITRAL ซึ่งจะส่งผลให้การระงับข้อพิพาทโดยวิธีประนอมข้อพิพาทมีประสิทธิภาพและน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น จากการศึกษาในร่างกฎหมายต้นแบบของ UNCITRAL พบว่ามีแนวคิดที่สำคัญต่อการกำหนดความรับผิดและความคุ้มกันของผู้ประนอมข้อพิพาท 2 เรื่องด้วยกัน คือ แนวคิดเรื่องการการทำหน้าที่ในลักษณะกึ่งอนุญาโตตุลาการของผู้ประนอมข้อพิพาท และแนวคิดการรักษาความลับของผู้ประนอมข้อพิพาท แต่อย่างไรก็ตามยังไม่มีข้อสรุปหรือบทบัญญัติที่ชัดเจนและแน่นอนในการยอมรับสถานะของผู้ประนอมข้อพิพาทว่ามีลักษณะกระทำกึ่งตุลาการ ดังนั้น ผู้เขียนจึงเห็นว่าไม่ควรกำหนดประเด็นดังกล่าวไว้ในกฎหมายต้นแบบของ UNCITRAL เนื่องจากอาจไม่ได้รับการยอมรับและเป็นไปได้ยากในทางปฏิบัติ จึงควรขึ้นอยู่กับความสมัครใจของแต่ละประเทศ สำหรับความรับผิดของผู้ประนอมข้อพิพาทในระบบกฎหมายไทย ผู้เขียนเห็นว่าในความรับผิดทางแพ่งผู้ประนอมข้อพิพาทอาจจะต้องรับผิดทางสัญญาและทางละเมิด ส่วนความรับผิดทางอาญา ปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายกำหนดความรับผิดกรณีผู้ประนอมข้อพิพาทเปิดเผยความลับในกระบวนการประนอมข้อพิพาท ดังนั้นจึงเห็นควรบัญญัติเพิ่มเติมในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 323 ให้ผู้ประนอมข้อพิพาทมีความรับผิดฐานเปิดเผยความลับ รวมทั้งควรมีการบัญญัติกฎหมายกรณีมีข้อยกเว้นให้สามารถเปิดเผยความลับได้ และควรปรับปรุงกฎหมายลักษณะพยานให้สอดคล้องกับหลักการรักษาความลับของกระบวนการประนอมข้อพิพาท ส่วนความรับผิดฐานรับสินบนนับเป็นความผิดร้ายแรงที่ส่งผลกระทบต่อความน่าเชื่อถือของกระบวนการประนอมข้อพิพาทและความมั่นคงในทางเศรษฐกิจ ดังนั้น จึงเห็นควรกำหนดความรับผิดกรณีผู้ประนอมข้อพิพาทรับสินบนในประมวลกฎหมายอาญา นอกจากนี้ควรพิจารณาให้ความคุ้มกันจากการถูกฟ้องร้องแก่ผู้ประนอมข้อพิพาท หากได้ปฏิบัติหน้าที่โดยสุจริตและอยู่ภายในขอบอำนาจของตน