ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ที่ระยะการเจริญเติบโตต่างกันของต้นข้าวต่อปริมาณและคุณภาพของข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1

Abstract

เถ้าลอยลิกไนต์เป็นส่วนเหลือทิ้งจากการเผาไหม้ถ่านหินลิกไนต์ที่ใช้ในกระบวนการผลิตกระแสไฟฟ้า สามารถนำมาใช้ประโยชน์ทางการเกษตรได้ เนื่องจากองค์ประกอบทางเคมีบ่งชี้ถึงศักยภาพการเป็นแหล่งธาตุอาหารของพืช แต่อย่างไรก็ตามจะต้องคำนึงถึงธาตุพิษต่างๆ ที่มีปะปนอยู่ด้วย นอกจากนี้ในการเพิ่มผลผลิตพืชควรพิจารณาการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ให้สอดคล้องกับความต้องการธาตุอาหารในแต่ละระยะการเจริญเติบของพืช ดังนั้น การศึกษาวิจัยครั้งนี้จึงมุ่งเน้นไปที่ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ตามระยะการเจริญเติบโตของของต้นข้าว (ระยะเมล็ดข้าวงอก ระยะต้นข้าวแตกกอ และระยะต้นข้าวออกรวง) ต่อปริมาณและคุณภาพของข้าวพันธุ์ ปทุมธานี 1 โดยทำการศึกษาวิจัยในภาคสนามที่แปลงนาเกษตรกรที่เคยเติมเถ้าลอยลิกไนต์เมื่อปี พ.ศ.2541 ที่ตำบลดอนยอ อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก ด้วยแผนการทดลองแบบ Randomized complete block design ทำ 3 ซ้ำ แล้วติดตามผลของเถ้าลอยลิกไนต์ต่อปริมาณและคุณภาพข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ผลการศึกษาพบว่าเถ้าลอยลิกไนต์ประกอบด้วยปริมาณธาตุที่มีโอกาสเป็นปัญหาในดินเปรี้ยว (อลูมิเนียม และเหล็ก) และปริมาณธาตุพิษ (นิกเกิล แคดเมียม และอาร์เซนิก) อยู่ในระดับที่ไม่ก่อให้เกิดพิษต่อพืช การเติมเถ้าลอยลิกไนต์ อัตรา 2 ตัน/ ไร่ ทั้งสามระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าว ส่งผลให้ปริมาณผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ สำหรับคุณภาพข้าว ทั้งคุณภาพข้าวในเชิงพาณิชย์ (ปริมาณอมิโลส ค่าความคงตัวแป้งสุก และค่าการสลายตัวในด่าง) ล้วนอยู่ในมาตรฐานของข้าวหอม และไม่เพิ่มปริมาณธาตุพิษในเมล็ดข้าวสาร (นิกเกิล และอาร์เซนิก) อย่างมีนัยสำคัญ แต่ส่งผลในการเพิ่มปริมาณธาตุที่มีโอกาสเป็นปัญหาในดินเปรี้ยว (อลูมิเนียม และเหล็ก) อย่างไรก็ตามปริมาณเหล็กที่เพิ่มขึ้นยังต่ำกว่าความต้องการเหล็กต่อวันในคนปกติ ส่วนฟางข้าวเมื่อเติมเถ้าลอยลิกไนต์ ไม่ส่งผลในการเพิ่มปริมาณนิกเกิล และอลูมิเนียม ยกเว้นปริมาณอาร์เซนิกที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ แต่ปริมาณอาร์เซนิกที่เพิ่มขึ้นยังมีค่าต่ำกว่าระดับที่ก่อให้เกิดพิษในพืช นอกจากนี้ยังไม่ส่งผลในการเพิ่มปริมาณนิกเกิล อลูมิเนียม และเหล็กที่พืชสามารถดูดดึงได้ของดินช่วงระยะเวลาเมล็ดข้าวงอก ระยะต้นข้าวแตกกอ ระยะต้นข้าวออกรวง และระยะเก็บเกี่ยวอย่างมีนัยสำคัญ สรุปได้ว่า การเติมเถ้าลอยลิกไนต์ อัตรา 2 ตัน/ ไร่ ที่ระยะเมล็ดข้าวงอก ระยะต้นข้าวแตกกอ และระยะต้นข้าวออกรวง ส่งผลในการเพิ่มปริมาณผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกอย่างมีนัยสำคัญ โดยการเติมที่ระยะเมล็ดข้าวงอกให้ผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกสูงที่สุด สำหรับคุณภาพข้าวเชิงพาณิชย์ (ปริมาณอมิโลส ค่าความคงตัวแป้งสุก และค่าการสลายตัวในด่าง) ล้วนอยู่ในมาตรฐานข้าวหอม ทั้งยังไม่ส่งผลในการเพิ่มปริมาณธาตุพิษ (นิกเกิลและอาร์เซนิก) แต่เพิ่มปริมาณธาตุที่มีโอกาสเป็นปัญหาในดินเปรี้ยว (อลูมิเนียม และเหล็ก) ในเมล็ดข้าวสารอย่างไรก็ตาม ปริมาณเหล็กที่เพิ่มขึ้นยังต่ำกว่าความต้องการเหล็กต่อวันในคนปกติ นอกจากนี้ปริมาณธาตุพิษในฟางข้าว และในดินที่เพิ่มขึ้นยังอยู่ต่ำกว่าระดับที่ก่อให้เกิดความเป็นพิษในพืช