การเปรียบเทียบสังคมพืชของป่าที่ถูกรบกวนในจังหวัดพะเยา

Abstract

การเปรียบเทียบสังคมพืชของป่าที่ถูกรบกวนในจังหวัดพะเยา ได้ดำเนินการโดยเลือกพื้นที่ศึกษาตาม ลักษณะการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ คือ มีการใช้สอยทั่วไปเท่านั้นเป็นป่าแบบที่ 1 มีการเลือกตัดไม้ยืนต้นร่วมด้วย เป็นป่าแบบที่ 2 และผ่านการทำการเกษตรเป็นป่าแบบที่ 3 ตามลำดับ และสุ่มวางแปลงสุ่มตัวอย่างขนาด 40x40 ตารางเมตร ในป่าแบบละ 6 แปลง เก็บข้อมูลสังคมพืชประเภทไม้ยืนต้น ไม้พุ่ม ไม้ล้มลุก และไม้เลื้อย ในฤดูร้อน (เมษายน พ.ศ.2545) ฤดูฝน (ตุลาคม พ.ศ.2545) และฤดูหนาว (มกราคม พ.ศ.2546) พบพรรณไม้ทั้งหมด 120 ชนิด 54 วงศ์ป่าแบบที่ 1 พบ 66 ชนิด 31 วงศ์ป่าแบบที่ 2 พบ 91 ชนิด 45 วงศ์และป่าแบบที่ 3 พบ 92ชนิด 45 วงศ์มี ดัชนีความหลากหลายเท่ากับ 2.70, 3.01 และ 3.06 ในป่าแบบที่ 1,2 และ 3 ตามลำดับ พบว่าสังคมพืชป่าทั้งแบบที่ 1,2 และ 3 เป็นสังคมป่าเต็งรัง มีเหียง (Dipterocarpus obtusifolius Teijsm. ex Miq.) เป็นไม้เด่นในสังคมป่าทุกแบบ ไม้เด่นลำดับที่ 2 และ 3 ในป่าแบบที่ 1 คือ แงะหรือเต็ง (Shorea obtusa Wall.) และ ฮักหลวงหรือรักใหญ่ (Gluta usitata Wall.) ตามลำดับ ป่าแบบที่ 2 คือ ตึงหรือพลวง {D. tuberculatus Roxb.) และ เหมือดหรือเหมือดโลด (Aporosa villosa Baill.) ตามลำดับ และป่าแบบที่ 3 คือ มะเกิ้มหรือมะกอก เกลื้อน (Canarium subulatum Guill.) และ ตึงหรือพลวง (D. tuberculatus Roxb.) ตามลำดับ สังคมพืชของป่าแบบ ที่ 2 และ 3 มีความคล้ายคลึงกันมากที่สุดคือร้อยละ 74.32 และสังคมพืชของป่าแบบที่ 1 และ 3 มีความคล้ายคลึง กันน้อยที่สุดคือร้อยละ 62.03 การใช้ประโยชน์ในป่าแต่ละแบบไม่ก่อให้เกิดผลกระทบต่อสังคมพืชอย่างรุนแรง แต่พบว่าการใช้ ประโยชน์ในพื้นที่ป่าทุกแบบมีผลทำให้ความหลากหลายของพรรณไม้ในพื้นที่มีค่าต่ำกว่าป่าเต็งรังธรรมชาติและ ป่าเต็งรังที่มีการฟื้นตัวแบบไม่ถูกรบกวน ในป่าแบบที่ 1 พบว่าความลาดชัน (5.32 ± 1.13 องศา) และการมีชนิดและจำนวนพืชคลุมดินประเภทไม้ล้มลุกและไม้เลื้อยที่น้อย มีผลทำให้หน้าดินถูกชะได้ง่ายและมีกระบวนการเกิดดิน กรวดมาก โดยในดินชั้นบนมีกรวดขนาดใหญ่กว่า 2 มิลลิเมตรปนอยู่มากที่สุด (ร้อยละ 45.8) รองลงมาคือ ป่าแบบ ที่ 2 (ร้อยละ 25.4) และป่าแบบที่ 3 (ร้อยละ 16.1) ส่งผลให้สภาพพื้นที่ป่าแบบที่ 1 มีความแห้งแล้งสูง ป่าแบบที่ 2 และ 3 พบพรรณพืชบางชนิดบ่งชี้ถึงความชุ่มชื้นและความอุดมสมบูรณ์ของดิน เช่น ข่าลิง (Globa obscura K. Larsen) ทีพบทั้งป่าแบบที่ 2 และ 3 ดอกดิน (Aeginetia indica Roxb.) ว่านหัวสืบ (Disporum calcaratum Don) และปุ่มเป้ง (Phoenix loureiris Kunth) ที่พบเฉพาะในพื้นที่ป่าแบบที่ 3 และพืชดังกล่าวมักจะพบได้ในพื้นที่ที่มีการรบกวนน้อยเท่านั้น