ผลของการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ตามระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าวต่อผลผลิตและองค์ประกอบทางเคมีของข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105

Abstract

การปลูกข้าวให้ได้รับผลผลิตดี ต้องมีหรือจัดหาธาตุอาหารให้เพียงพอกับความต้องการและสอดคล้อง กับการเจริญเติบโตของต้นข้าว ในขณะที่เถ้าลอยลิกไนต์ซึ่งเป็นผลพลอยได้จากการเผาถ่านหินลิกไนต์เพื่อผลิต กระแสไฟฟ้า มีองค์ประกอบทางเคมีที่บ่งชี้ถึงโอกาสในการเป็นแหล่งธาตุอาหารในการปลูกข้าว แต่ก็มีโลหะ หนักที่เป็นพิษ ดังนั้นการศึกษาวิจัยครั้งนี้จึงมุ่งเน้นไปที่ผลของการเติมปุ๋ยเคมีร่วมกับเถ้าลอยลิกไนต์อัตรา 0.50 ตัน/ไร่ ตามระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าว (ระยะทำเทือก ระยะต้นข้าวแตกกอ และระยะต้นข้าวตั้งท้อง) ต่อ ผลผลิตและองค์ประกอบทางเคมีของข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 โดยทำการศึกษาวิจัยในภาคสนามที่ แปลงนา เกษตรกร ต.บ้านพริก อ.บ้านนา จ.นครนายก ด้วยแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block Design ทำ 3 ซ้ำ หนึ่งหน่วยทดลองคือแปลงทดลองขนาด 6 X 12 เมตร และปลูกข้าวด้วยวิธีปักดำ ผลการศึกษา พบว่า การเติมเถ้าลอยลิกไนต์ที่ระยะทำเทือก ระยะต้นข้าวแตกกอ และระยะต้นข้าวตั้งท้อง ไม่ก่อให้เกิดความต่างของผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือก อย่างไรก็ตามผลผลิตที่ได้รับมีปริมาณเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับ ดินเดิมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติจาก 431.87 เป็น 540.45 543.77 และ 546.94 กก./ไร, ส่วนองค์ประกอบทางเคมี ของข้าวสารในภาพรวมมีความปลอดภัยจากธาตุพิษ (นิกเกิล อยู่ในช่วง 0.42-0.51 mg/kg และแคดเมียมมีปริมาณ น้อยมากกล่าวคือน้อยกว่า 10 µg/kg) ยกเว้นปริมาณอลูมิเนียมในข้าวสารเมื่อเทียบกับการเติมปุ๋ยเคมีเพียงอย่าง เดียวที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจาก 7.45 เป็น 7.73 7.67 และ 7.68 mg/kg ส่วนปริมาณอมิโลสและความคงตัวของแป้งสุกอยู่ในมาตรฐานของข้าวหอมมะลิ โดยที่ปริมาณอมิโลสลดลงอย่างมีนัยสำคัญ เมื่อเติมเถ้าลอยลิกไนต์ทั้ง 3 ระยะ แต่ความคงตัวของแป้งสุกไม่เปลี่ยนแปลงเช่นเดียวกับปริมาณธาตุอาหารเสริมประโยชน์ (ซิลิกอน) ส่วนใน ฟางข้าวและแกลบมีปริมาณธาตุแคดเมียมน้อยมาก และไม่มีการเปลี่ยนแปลงธาตุอาหารเสริมประโยชน์ แต่ธาตุอลูมิเนียมเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ ส่วนนิกเกิลมีปริมาณเพิ่มขึ้นเฉพาะในฟางข้าวเท่านั้น สำหรับค่าความเป็นกรด เป็นด่างของดินเมื่อเติมเถ้าลอยลิกไนต์มีค่าเพิ่มขึ้นในช่วงบ่มดิน (Soil incubation) 14 วัน แล้วลดลงในระยะต่อมา ตามการเจริญเติบโตของต้นข้าว ทั้งนี้การเติมเถ้าลอยลิกไนต์ทั้ง 3 ระยะ ไม่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาณ ทังหมดของธาตุพิษ (นิกเกิล แคดเมียม และอลูมิเนียม) ในดินตลอดระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าว แต่ทำให้ ปริมาณธาตุพิษที่พืชสามารถดูดดึงได้เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ กล่าวได้ว่าการเติมเถ้าลอยลิกไนต์ 0.5 ตัน/ไร, ตามระยะการเจริญเติบโตของต้นข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 ทำให้ผลผลิตเมล็ดข้าวเปลือกเพิ่มขึ้น 6.92-15.07 กก./ไร่ เมื่อเทียบกับการเติมปุ๋ยเคมีเพียงอย่างเดียว แต่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ในขณะที่องค์ประกอบทางเคมีของข้าวสารมีความปลอดภัยจากธาตุพิษ และอยู่ในมาตรฐาน ของข้าวหอมมะลิ