ขายฝาก

Abstract

มักมีผู้เกล่าเสมอว่ากฎหมายขายฝากเป็นกฎหมายที่เปิดโอกาสให้บุคคลที่อยู่ในฐานะได้เปรียบในทางเศรษฐกิจเอาเปรียบบุคคลที่อยู่ในฐานะเสียเปรียบในทางเศรษฐกิจ โดยใช้กฎหมายลักษณะนี้เป็นเครื่องมือบีบบังคับให้ลูกหนี้นำทรัพย์สินมาขายฝากเพื่อเป็นประกันหนี้แทนที่จะทำในรูปของการจำนองหรือจำนำ ซึ่งหากทำเช่นนั้นแล้วโอกาสที่จะหลีกเลี่ยงการถูกควบคุมโดยกฎหมายลักษณะอื่นดังเช่น กฎหมายห้ามเรียกดอกเบี้ยเกินอัตราย่อมไม่อาจมีขึ้นได้ แม้ความในตัวบทกฎหมายพร้อมทั้งแนวคำพิพากษาของศาลเองจะปรากฎโดยแน่ชัดว่ากฎหมายขายฝากไม่ใช่เป็นกฎหมายในลักษณะของการประกันก็ตาม แต่ความเข้าใจของบุคคลทั่วไปมักจะมีความเข้าใจในทางตรงกันข้าม และโดยหลักกฎหมายเรื่อง “ความศักดิ์สิทธิ์แห่งการแสดงเจตนา” ที่ได้ยึดถือเป็นหลักอยู่ในขณะนี้ก็เป็นทางหนึ่งที่กฎหมายหรือศาลเองไม่สามารถจะเข้าไปช่วยเหลือบุคคลที่ตกอยู่ในฐานะเสียเปรียบเพราะการเข้าไปทำสัญญาขายฝากได้ อย่างไรก็ตาม เมื่อได้ศึกษากฎหมายขายฝากโดยถ่องแท้แล้วผู้เขียนมีความเห็นว่าคำกล่าวข้างต้นทั้งหมดนั้นมิได้เป็นความจริงเสมอไป การขายฝากยังคงมีส่วนเอื้ออำนวยประโยชน์อยู่อย่างมากถ้าหากผู้ใช้กฎหมายนี้ได้ใช้ให้ตรงตามเจตนารมณ์ที่กฎหมายนี้ได้วางไว้อย่าได้ใช้กฎหมายดังกล่าวให้ขัดกับลักษณะที่แท้จริงของตัวกฎหมายเอง เพราะที่แท้จริงกฎหมาย ขายฝากนั้นเป็นบทกฎหมายที่อยู่ในลักษณะทำนองเดียวกับการซื้อขาย หาใช่เป็นกฎหมายที่จัดอยู่ในลักษณะการประกันแต่อย่างใดไม่ ฉะนั้น จึงไม่เห็นด้วยอย่างยิ่งที่จะเสนอให้ยกเลิกกฎหมายขายฝากนี้ แต่โดยที่บทบัญญัติในกฎหมายขายฝากเท่าที่ปรากฎในขณะนี้ยังไม่มีความชัดแจ้งเพียงพอที่จะให้บุคคลทั่วไปทราบถึงลักษณะที่แท้จริงรวมทั้งวิธีปฏิบัติและผลที่จะเกิดขึ้นจากสัญญาขายฝาก ดังเช่นเรื่องการใช้สิทธิไถ่อันเป็นเงื่อนไขของสัญญาขายฝากกฎหมายก็ยังไม่มีความชัดเจนพอที่จะคุ้มครองประโยชน์ของบุคคลที่อยู่ในฐานะที่จะเสียเปรียบได้ ดังนั้น ในการวิจัยนี้ผู้เขียนจึงได้เสนอแนะวิธีที่จะขจัดความได้เปรียบเสียเปรียบโดยการใช้กฎหมายขายฝากนี้เป็นเครื่องมือให้น้อยลงไปกว่าที่เป็นอยู่ตามวิถีทางของกฎหมาย