การใช้มาตรฐานทางสถิติวัดระดับความยากจนของครัวเรือนในประเทศไทย

Abstract

การศึกษาวิจัยเรื่อง “การใช้มาตรฐานทางสถิติวัดระดับความยากจนของครัวเรือนในประเทศไทย” เป็นการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อศึกษาหาระดับความยากจนของครัวเรือนในประเทศไทย โดยแจกแจงตามเขตภูมิศาสตร์เป็น 4 ภาคและ 1 เขต คือ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง (ไม่รวมกรุงเทพมหานคร นนทบุรี ปทุมธานี และสมุทรปราการ) ภาคใต้และเขตกรุงเทพมหานคร (รวมนนทบุรี ปทุมธานี และสมุทรปราการ) ในแต่ละภาคจะแจกแจงตามเขตการปกครอง (ประเภทของชุมชน) ออกเป็น 3 เขต คือ ในเขตเทศบาล ในเขตสุขาภิบาล และนอกเขตเทศบาล และในแต่ละเขตการปกครองจะจัดกลุ่มครัวเรือนออกเป็น 3 กลุ่ม ตามขนาดของครัวเรือน (จำนวนสมาชิกของครัวเรือน) ดังนี้คือ กลุ่มที่ 1 ประกอบด้วยครัวเรือนที่มีจำนวนสมาชิกตั้งแต่ 1-3 คน กลุ่มที่ 2 ประกอบด้วยครัวเรือนที่มีจำนวนสมาชิกตั้งแต่ 4-6 คน และกลุ่มที่ 3 ประกอบด้วยครัวเรือนที่มีจำนวนสมาชิกตั้งแต่ 7 คนขึ้นไป การวิจัยเริ่มต้นด้วยการศึกษาถึงความสัมพันธ์ (relationship) ระหว่างค่าใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคต่อครัวเรือน กับรายได้ตามปกติต่อเดือนของครัวเรือน ในแต่ละเขตการปกครองและในแต่ละกลุ่มครัวเรือน โดยนำทฤษฎีเศรษฐศาสตร์และระเบียบวิธีทางสถิติมาประยุกต์ใช้กับข้อมูล ซึ่งเป็นข้อมูลระดับครัวเรือนซึ่งมีจำนวนครัวเรือนตัวอย่างทั้งหมด 11,512 ครัวเรือน แจกแจงตามภาค เขตการปกครอง และกลุ่มครัวเรือน ดังแสดงในตารางที่ 3.1 จากข้อมูลในแต่ละเขตปกครองและกลุ่มครัวเรือน ได้นำมาวิเคราะห์หาสมการความถดถอย (regression equation) ด้วยวิธีกำลังสองน้อยที่สุด (ordinary least square) โดยมีแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ (mathematical model) 2 แบบ คือ linear form และ double-logarithmic form เพื่อหาแบบจำลองที่เหมาะสมสำหรับสมการความถดถอย (regression equation) ที่แสดงการใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคของครัวเรือนในแต่ละเขตการปกครองและกลุ่มครัวเรือนว่าอยู่ในรูปแบบใด ผลการศึกษาสรุปได้ว่าแบบจำลอง (model) ที่เหมาะสมสำหรับสมการความถดถอย (regression equation) ที่แสดงการใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคในแต่ละเขตการปกครองและกลุ่มครัวเรือน คือ double-logarithmic form ยกเว้นบางกลุ่มครัวเรือนซึ่งมีเป็นส่วนน้อยที่ linear form เหมาะสมกว่า ในการศึกษาหาระดับความยากจน (poverty line) ครั้งนี้ ถือว่าแบบจำลอง (model) ที่เหมาะสมสำหรับทุกเขตการปกครองและกลุ่มครัวเรือน คือ double-logarithmic form จากการคำนวณหาค่าประมาณของสัมประสิทธิ์ความถดถอยในแต่ละสมการความถดถอยแบบ double-logarithmic form สามารถนำมาใช้ในการคำนวณหาค่าระดับความยากจนได้นั่นคือหา จุดเสมอตัว (break even point) ซึ่งเป็นตัวชี้วัดให้เห็นระดับที่รายได้ตามปกติของครัวเรือนมีความเพียงพอกับค่าใช้จ่ายเพื่อการอุปโภคบริโภคของครัวเรือน ซึ่งได้แสดงไว้ในตารางที่ 3.8.1 ถึงตารางที่ 3.8.5 เมื่อคำนวณค่า “ระดับความยากจน” ในแต่ละเขตการปกครองและกลุ่มครัวเรือนซึ่งมีประมาณร้อยละ 68.14 ของจำนวนครัวเรือนทั่วประเทศที่ยากจนได้แล้ว ได้ทำการประมาณหาอันตรภาคความเชื่อมั่นของระดับความยากจน (confidence interval of poverty line) ซึ่งได้แสดงไว้ในตารางที่ 3.9.1 – 3.9.5 เพื่อเป็นประโยชน์แก่รัฐบาล จะได้เกิดความคล่องตัวและทราบระดับของความเชื่อมั่น (confidence level) ในการดำเนินนโยบายต่างๆ ที่จะทำการช่วยเหลือครัวเรือนที่ยากจน โดยสามารถใช้เป็นแนวทางในการกำหนดค่าแรงขั้นต่ำ การสาธารณูปโภค และอื่นๆ เพื่อเป็นการยกระดับการครองชีพของประชากรให้ดีขึ้น