อุปทานการสนองตอบต่อราคาข้าวในประเทศไทย

Abstract

ประเทศไทย เป็นประเทศเกษตรกรรม สาขาเกษตรนอกจากจะเป็นแหล่งจ้างงานที่ใหญ่ที่สุดแล้ว สินค้าเกษตรยังเป็นแหล่งเงินตราต่างประเทศที่สำคัญที่สุดอีกด้วย ในสาขาเกษตรนี้ ข้าวเป็นพืชที่มีความสำคัญมากที่สุด แต่ชาวนาในฐานะผู้ผลิตข้าวยังคงความยากจนโดยตลอด ความยากจนของชาวนานั้น นอกจากจะเกิดจากปัจจัยธรรมชาติแล้ว ยังเป็นผลมาจากระดับราคาข้าวอีกด้วย นโยบายของรัฐบาลมีส่วนในการกดราคาข้าวที่ชาวนาขายมาก ดังนั้นการวิเคราะห์เกี่ยวกับการตอบสนองต่อราคาของข้าว จึงเป็นสิ่งจำเป็นและสำคัญต่อการกำหนดนโยบายเกี่ยวกับราคาข้าวที่รัฐบาลใช้อยู่ในปัจจุบัน กล่าวคือ ถ้าผลวิเคราะห์พบว่า ชาวนามีการตอบสนองต่อราคาที่ได้รับแล้ว รัฐบาลสามารถใช้นโยบายราคาเป็นเครื่องมือในการส่งเสริมการทำนาได้ แต่ในทางตรงกันข้ามถ้าหากชาวนาไม่สนองตอบต่อราคาแล้ว รัฐบาลก็จะส่งเสริมการทำนาโดยวิธีอื่นเช่น การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี หรือสภาวะทางสังคมของเกษตรกร เป็นต้น ดังนั้น ความสัมพันธ์ของระดับราคาข้าวกับชาวนาจึงเป็น เรื่องที่น่าสนใจ วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ เป็นการศึกษาการสนองตอบต่อการเปลี่ยนแปลงของระดับราคาข้าวของชาวนาโดยใช้เครื่องมือวัดทางเศรษฐมิติ โดยสร้างรูปแบบจำลองของพื้นที่เพาะปลูกข้าวในประเทศไทยขึ้น เพี่อประมาณค่าและวิเคราะห์แนวโน้ม รูปแบบจำลองดังกล่าวมีพื้นฐานบน Adjustment Model การวัดการสนองตอบของชาวนานั้น กระทำทั้งเป็นรายภาคและรายประเทศ และทั้งยังได้แบ่งแยกการวิ เคราะห์ออก เป็นการปลูกข้าวในเขตชลประทานและนอกเขตชลประทานอีกด้วย จากการประมวลค่าปรากฏว่า ชาวนาในแต่ละภาคจะมีการสนองตอบต่อราคาทั้งสิ้น นอกจากภาคใต้ แต่สนองตอบในระดับที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งโดยสรุปแล้ว ชาวนาไทยสนองตอบต่อราคาโดยมีความยืดหยุ่นต่อราคาเป็น 0.13421 ในขณะที่ชาวนาในเขตชลประทานและนอกเขตชลประทานจะสนองตอบต่อราคาโดยมีความยืดหยุ่นต่อราคา เป็น 0.15379 และ 0.12504 ตามลำดับ นอกจากนี้ความยืดหยุ่นของการปรับตัวของพื้นที่เพาะปลูกข้าว ต่างก็อยู่ในระดับค่อนข้างต่ำทั้งสิ้น โดยความยืดหยุ่นของการปรับตัวของพื้นที่เพาะปลูกข้าวของประ เทศ ในเขตชลประทานและ นอกเขตชลประทานเป็น 0.13603, 0.11033 และ 0.16480 ตามลำดับ อันแสดงว่าชาวนามีการปรับตัวต่อกา เปลี่ยนแปลงของราคาที่ยังช้าอยู่ ซึ่งอาจจะมีสา เหตุจากความจำกัดของพื้นที่ เพาะปลูกข้าว เนื่องจากว่าชาวนามีการสนองตอบต่อราคาในระดับที่ต่ำและมีการปรับตัวที่ช้า ทำให้พิจารณาได้ว่า การนำนโยบายราคามาใช้เพื่อกระตุ้นการทำนาของชาวนาไทย อาจจะไม่ได้ผลเท่าที่ควร