การใช้เรื่องแต่งเพื่อประโยชน์ในการสั่งสอนในนิทานของวอลแตร์

Abstract

“โลกเก่าสิ้นสุดลงพร้อมกับวอลแตร์ โลกใหม่เกิดขึ้นพร้อมกับรุสโซ” คำกล่าวของเกอเต้นี้ได้นิยามหัวเลี้ยวหัวต่อของวรรณคดีในศตวรรษที่ 18 ได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตาม วอลแตร์มิได้เป็นแต่เพียงนักประพันธ์กลุ่มคลาสสิคที่เคารพกฎเกณฑ์อย่างเคร่งครัดเท่านั้น ทว่า เขายังเป็นนักปฏิวัติในแง่ของความคิดเห็นอีกด้วย งานเขียนที่แสดงออกซึ่งความคิดของวอลแตร์ได้ดีที่สุดและล้ำหน้างานเขียนชนิดอื่น ๆ ของเขาคืองานที่เขียนในรูปของ “เรื่องแต่ง” นั้นก็คือ นิทานสั้นๆ แทรกปรัชญา กล่าวได้ว่าโลกทัศน์ชีวทัศน์ของวอลแตร์ได้แสดงออกพร้อมกับวิธีการเขียนที่แหลมคมและมีลักษณะเฉพาะตัว ซึ่งในงานเขียนประเภทอื่นของเขาจะหาความพร้อมมูลของสิ่งเหล่านี้ได้ยาก แต่ที่สำคัญที่สุดก็คือ ลักษณะเชิงสั่งสอนที่ทำให้เราจัดงานประเภทนี้ของลอลแตร์เข้าอยู่ในประเภท “วรรณคดีคำสอน” การสั่งสอนนี้มิได้แสดออกโดยตรงเราจะรู้สึกได้จากข้อเสนอเชิงสร้างสรรค์ที่มีต่อสิ่งที่ผู้เขียนได้โจมตี รูปแบบง่าย ๆ ของนิทานเปิดโอกาสให้ผู้เขียนได้แสดงความคิดเห็นด้วยเสรีภาพอย่างเต็มที่ เขาโจมตีทั้งปัจเจกบุคคล และสถาบัน โดยอาศัยการกระทำของตัวละครที่เขาสร้างขึ้นมา และในขณะเดียวกันก็มิได้ลืมแทรกคติเตือนใจไว้ด้วย ด้วยความสละสลวยของประโยคด้วยความแหลมคมของภาษา วอลแตร์จึงเข้าถึงผู้อ่านได้มากกว่ามองเตสกิเออ หรือดิเดอโรต์ เราหวังว่าวิทยานิพนธ์แสนสั้นฉบับนี้ จะช่วยให้เข้าใจความคิดในศตวรรษที่ 18 ดีขึ้น หรืออย่างน้อยก็เข้าใจแนวคิดของผู้ที่อาจจะถือได้ว่าเป็นตัวแทนของศตวรรษนี้ ผู้ต่อสู้เพื่อนำแสงสว่างมาสู่มนุษยชาติ จนได้รับการขนานนามว่า “ราชาวอลแตร์”