การประเมินผลของนโยบายลอยตัวราคาน้ำมัน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้ มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาถึง ผลของนโยบายลอยตัวราคาน้ำมันว่า ได้สัมฤทธิ์ผลตามวัตถุประสงค์ที่รัฐบาลคาดหวังไว้หรือไม่ ซึ่งวัตถุประสงค์เหล่านี้ได้แก่ ต้องการให้ราคาขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงหลุดพ้นจากการเมืองและเปลี่ยนแปลงไปตามราคาตลาดโลก รวมทั้งให้มีการแข่งขันเพิ่มมากขึ้นในตลาดน้ำมัน ผลการศึกษาพบว่า นโยบายลอยตัวราคาน้ำมัน ได้สัมฤทธิ์ผลตามวัตถุประสงค์ในระดับหนึ่งโดยหลังจากใช้นโยบายลอยตัวราคาน้ำมันแล้ว การเปลี่ยนแปลงราคาขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงไม่ได้ขึ้นกับการตัดสินใจทางการเมืองแล้ว โดยโรงกลั่นและผู้ค้าน้ำมันสามารถกำหนดราคาได้เองตามต้นทุน ทำให้มีการปรับราคาให้สอดคล้องกับสถานการณ์ของโลก ในส่วนของการปรับเปลี่ยนราคาตามตลาดโลกนั้น เมื่อราคาในตลาดโลกเปลี่ยนแปลง ราคาขายปลีกน้ำมันเชื้อเพลิงในประเทศจะมีความล่าช้าในการปรับตัว ซึ่งสอดคล้องกับการปรับตัวของต้นทุนน้ำมัน ในประเด็นของการเพิ่มการแข่งขันในตลาดน้ำมันรัฐบาลได้มีนโยบายในการผ่อนคลายเงื่อนไขและกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ในแง่ของการขออนุญาตเป็นผู้ค้ามาตรา 6, ซึ่งภายหลังจากการใช้นโยบายลอยตัวราคาน้ำมัน ผู้ค้าน้ำมันสามารถกำหนดค่าการตลาดได้เอง ภายใต้กลไกตลาด ทำให้มีบริษัทผู้ค้าน้ำมันรายใหม่ ๆ เข้ามามากขึ้น จากการศึกษาโดยใช้ ดัชนีการกระจุกตัว และค่า Size ratio พบว่าหลังจากใช้นโยบายนี้ การกระจุกตัวและความแตกต่างในขนาดของธุรกิจในตลาดน้ำมัน มีแนวโน้มลดลงเป็นลำดับ อันแสดงถึงโอกาสในการเข้ามาแข่งขันของผู้ค้ารายใหม่ ๆ มีมากขึ้น ในส่วนของการแข่งขันด้านราคาในตลาดน้ำมันยังมีน้อย เนื่องจากมีความแตกต่างในผลิตภัณฑ์ และความนิยมของผู้บริโภคต่อตรายี่ห้อพอสมควร อย่างไรก็ตาม อาจกล่าวได้ว่าสภาพตลาดน้ำมันมีโอกาสในการแข่งขันมากขึ้น ทั้งผู้ค้าน้ำมันรายใหม่ที่เข้ามา และรายเก่าที่มีอยู่เดิม