การประเมินผลทางคลินิคของการใช้ยาเซฟโฟแทคซีม ในการรักษาโรคติดเชื้อจากแบคทีเรียที่รุนแรง ในทารกและเด็ก

Abstract

Cefotaxime (CTX) เป็นยาในกลุ่ม third generation cephalosporin ที่ออกฤทธิ์กว้างขวางทั้งแบคทีเรียกรัมบวกและกรัมลบ นอกจากนี้ยังมีผลต่อเชื้อ Pseudomonas aeruginosa บางพันธ์ได้ มีพิษต่อไตต่ำ การศึกษาครั้งนี้ต้องการประเมินผลของยาในแง่ต่างๆ เพื่อเป็นแนวทางในการใช้ยานี้ในผู้ป่วยคนไทยได้อย่างถูกต้อง และเหมาะสม ผู้ป่วยที่นำมาทำการศึกษา เป็นผู้ป่วยเด็กในภาควิชากุมารเวชศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี และโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ในปี 2524-2525 ซึ่งมีการติดเชื้อที่รุนแรง และได้รับการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะอื่นๆ แล้วไม่ได้ผล ผลการทดสอบความไวโดยวิธี disc diffusion ของเชื้อที่แยกได้จากผู้ป่วยทั้งก่อน, ระหว่างให้และหลังให้ยา จำนวน 28 พันธ์ พบว่าไว 16 พันธ์ (ร้อยละ 57.14) ไวปานกลาง 6 พันธ์ (ร้อยละ 21.43) และดื้อ 5 พันธ์ (ร้อยละ 17.86) เมื่อนำเชื้อเหล่านี้มาหาค่า MTC (Minimal Inhibitory Concentration) โดยวิธี Agar dilution พบว่า E.coli ไวต่อ CTX มาก (MTC 0.031-0.125 ไมโครกรัม/มล) klebsiella และ Enterobacter aerogenes ก็ไวต่อ CTX เช่นกัน แต่ Enterobacter cloacae MTC จะสูงกว่า (0.125-64 ไมโครกรัม/ มล.) สำหรับ Pseudomonas aeruginosa ค่อนข้างดื้อต่อ cefotaxime ระดับยาในเลือด 1 ชม. หลังให้ยาและก่อนให้ยาครั้งต่อไป เมื่อให้ขนาด 100 มก/กก/. วัน (แบ่งให้ทุก 6 ชม.) มีค่า 26.43±6.17 ไมโครกรัม/มล. และ 2.82±0.65 ไมโครกรัม/มล. ตามลำดับ หลังจากให้ยาในช่วงเวลาให้การรักษา ไม่พบว่ามีการสะสมของยาในร่างกายระดับยาในน้ำไขสันหลัง เมื่อให้ยาขนาด 100-200 มก./กก/. วัน มีค่า 1.36-4.2 ไมโครกรัม/มล. สำหรับระดับยาในปัสสาวะสูงมาก สูงกว่าระดับยาในเลือดถึง 265.5 เท่าในผู้ป่วยที่มีหน้าที่ของไตปกติ และ 7.6 เท่าในผู้ป่วยที่มีหน้าที่ของไตผิดปกติ การประเมินผลทางจุลชีววิทยาของ CTX มีเชื้อที่เป็นสาเหตุ 30 พันธ์ พบว่าเชื้อถูกกำจัดหมดสิ้น 27 พันธ์ (ร้อยละ 90) เชื้อยังคงมีอยู่ 1 พันธ์ (ร้อยละ 3.3) และไม่สามารถประเมินผลได้ 2 พันธ์ (ร้อยละ 6.7) การประเมินผลทางคลินิกโดยแยกเป็นการติดเชื้อของระบบต่างๆ รวม 7 ระบบ และ 29 แห่ง (site of infection) ประกอบด้วย ระบบทางเดินหายใจ (7), ระบบทางเดินปัสสาวะ (4), ระบบเลือด (5), ระบบผิวหนังและเนื้อเยื่อ (3), ระบบประสาทส่วนกลาง (3), ระบบทางเดินอาหาร (ท่อน้ำดีและตับ) (6) และระบบกระดูก (1) พบว่าคนไข้หายจากโรค (Complete resolution) ร้อยละ 20.7, ดีขึ้น (Improvement) ร้อยละ 55.2, ล้มเหลว (Failure) ร้อยละ 20.7 และไม่สามารถประเมินผลได้ร้อยละ 3.4 จะเห็นได้ว่าทั้ง 7 ระบบให้การรักษาด้วย CTX ได้ผลดี โดยเฉพาะอย่างยิ่งระบบทางเดินปัสสาวะให้ผลดีมาก แม้ในบางรายเชื้อที่เป็นสาเหตุดื้อต่อ CTX ในหลอดทดลอง แต่เมื่อให้การรักษาด้วย CTX ก็สามารถกำจัดเชื้อได้หมดสิ้นเนื่องจากระดับยาในปัสสาวะสูง ผูป่วยที่มีการติดเชื้อของทางเดินหายใจ เชื้อที่เป็นสาเหตุทั้งหมด 11 พันธ์ ถูกกำจัดหมด 10 พันธ์ และเชื้อยังคงอยู่เพียง 1 พันธ์ (Pseudomonas aeruginosa) แต่มีผู้ป่วย 3 รายในทั้งหมด 7 รายที่ได้รับการประเมินผลทางคลินิกว่า Failure ทั้งนี้ เนื่องจากโรคที่ผู้ป่วยเป็นอยู่ (Underllying disease) รุนแรง พบว่ามีฤทธิ์ข้างเคียงอันไม่พึงประสงค์เกิดขึ้นในผู้ป่วย 8 ราย (ร้อยละ 38.1) จากผู้ป่วยทั้งหมด 21 คน ฤทธิ์ข้างเคียงดังกล่าวมี ผื่น, ไข้, การติดเชื้อราแคนดิดา, False positive Coombs' test และท้องเดิน จากการตรวจหน้าที่ของระบบโลหิตวิทยา และหน้าที่ของตับและไต ก่อนและหลังให้ยา ไม่พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมากจากยาแต่ประการใด