การผลิตเพื่อบริโภคและจำหน่ายของเกษตรกรผู้ยากไร้ : กรณีศึกษา อำเภอ กุสุมาลย์ จังหวัด สกลนคร

Abstract

การศึกษานี้ ตั้งขึ้นจากข้อสมมติฐานที่ว่า เกษตรกรผู้ยากไร้ส่วนใหญ่เป็นผู้ที่หลีกเลี่ยงความเสี่ยงอันเกิดจากการผันแปรของรายได้ที่คาดหวัง การตัดสินใจในการวางแผนการปลูกพืชขึ้นอยู่กับรายได้ที่คาดหวังและทัศนคติที่มีต่อความเสี่ยง รวมทั้งกลไกของรัฐสามารถที่จะช่วยลดความเสี่ยงให้กับเหษตรกรผู้ยากไร้นั้นได้ ดังนั้น วัตถุประสงค์ของการศึกษาในเรื่องนี้ ก็เพื่อที่จะทดสอบสมมติฐานดังที่ได้กล่าวมาแล้ว โดยได้เลือกเกษตรกรของอำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร เป็นกรณีศึกษา ไร่นา ตาม "โครงการสระน้ำเพื่อการเกษตร ตามพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา สยามบรมราชกุมารีฯ" ประกอบด้วย กิจกรรม 6 กิจกรรม ได้แก่ การปลูกข้าวเหนียวนาปี การปลูกข้าวเจ้านาปี การเลี้ยงปลาน้ำจืด การปลูกพืชสวนครัว การปลูกพืชให้ผลระยะกลาง และการเลี้ยงไก่พื้นเมือง วิธีการศึกษาได้แก่ การศึกษาพฤติกรรมการประกอบอาชีพทางการเกษตรของเกษตรกรและจากแบบจำลองการตัดสินใจผลิตตามขอบเขตความเชื่อมั่นที่มีต่อผลตอบแทน (The Expected Gain-Confidence Limit) ประมาณการโดยวิธีใช้ค่าเบี่ยงเบนจากค่าเฉลี่ยน้อยที่สุด (Minimize of Total Absolute Deviation: MOTAD) รวมทั้งศึกษาบทบาทของรัฐเกี่ยวกับโครงการสระน้ำเพื่อการเกษตร การศึกษานี้ได้ผลว่า 1) เกษตรกรเป็นผู้ที่มีพฤติกรรมที่หลีกเลี่ยงความเสี่ยง 2) การตัดสินใจทำการผลิตขึ้นอยู่กับรายได้ที่คาดหวัง ซึ่งสามารถลดความเสี่ยงด้วยการกระจายการผลิตประเภทต่างๆ ออกไป และ 3) ผลผลิตที่ได้ให้ผลเพียงพอต่อการบริโภคได้ครบทั้งปีและครบตามหลักโภชนาการ การศึกษานี้ได้ครอบคลุมไปถึงช่องทางการตลาดซึ่งได้พบว่าภาครัฐได้สนับสนุนกิจกรรมต่อไปนี้อย่างเข็มแข็ง ได้แก่ การส่งเสริมการรวมกลุ่ม ในรูปของสหกรณ์ เพื่อที่จะสร้างอำนาจต่อรองเพื่อลดความเสี่ยงและเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกร ผู้วิจัยได้มองภาพของการศึกษานี้ในลักษณะของเครื่องมือชนิดหนึ่งที่จะพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ยากไร้ ดังนั้นโครงการเช่นนี้ควรที่จะได้ขยายไปสู่พื้นที่อื่นของประเทศต่อไป