ระดับ เอ็นไซม์ อะดีโนซีนดีอะมีเนสใน ซีรั่ม เม็ดเลือดขาวชนิดโมโนนิวเคลียร์เซลในเลือดน้ำเยื่อบุช่องท้อง และช่องปอด เพื่อช่วยวินิจฉัยแยกโรควัณโรคจากสาเหตุอื่น

Abstract

อะดีโนซีนดีอะมิเนส เป็นเอ็นไซม์ที่กระตุ้นการเปลี่ยนแปลงของ อะดีโนซีน ไปเป็น อินโนซีน ในกระบวนการสร้างสารพิวรีนซึ่งจำเป็นในการสร้าง ดีเอ็นเอและอาร์เอ็นเอของเซลในร่างกาย ระดับของ อะดีโนซีน ดีอะมิเนส จะสูงขึ้นในโมโนนิวเคลียร์เซลระหว่างที่มีการกระตุ้นปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันแบบเซล มีการศึกษาในต่างประเทศโดยนำค่าระดับของ อะดีโนซีนดีอะมิเนส ในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด น้ำเยื่อหุ้มสมองและหัวใจ เพื่อช่วยในการวินิจฉัยวัณโรคแยกจากโรคอื่นโดยมีค่า sensitivity และ specificity มากกว่า 90% การวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาระดับของ อะดีโนซีนดีอะมิเนส ในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด ซีรั่ม และโมโนนิวเคลียร์เซลในเลือดของผู้ป่วยที่มาด้วยปัญหามีน้ำในเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด เพื่อการวินิจฉัยแยกโรควัณโรคจากโรคอื่น จากจำนวนผู้ป่วย 141 ราย ประกอบด้วยวัณโรคจำนวน 31 ราย และโรคอื่น 110 ราย การวิเคราะห์เอ็นไซม์ใช้วิธีการทาง Kinetic ผลการศึกษาพบว่าระดับของเอ็นไซม์ในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด ซีรั่ม และโมโนนิวเคลียร์เซล ของกลุ่มวัณโรคมีค่าเท่ากับ 39.3±17.3 µ/l, 29.6±10.9 µ/l 4.9±3.6 µ/10⁶ wbc ตามลำดับเทียบกับ 23.6±14.5 µ/l, 27.5±12.9 µ/l, 3.3±3.2 µ/10⁶ wbc ในกลุ่มโรคอื่น จากผลข้างต้นพบว่าระดับ เอ็นไซม์ในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด และในโมโนนิวเคลียร์เซลของกลุ่มวัณโรคมีค่ากว่ากลุ่มโรคอื่นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.001 และ p = 0.04) ค่า cut-off level ที่เหมาะสมในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอดได้เท่ากับ 31 u/l จะมีค่า sensitivity 77.4%, specificity 73.6%, PPV 45.3%, NPV 92% และ accuracy 74.5% ส่วนค่า cut-off level ที่เหมาะสมในโมโนนิวเคลียร์เซลได้เท่ากับ 4.3 u/10⁶ wbc จะมีค่า sensitivity 55.2%, specificity 75%, PPV 38.1%, NPV 85.7% และ accuracy 70.7% โรคที่มีค่าเอ็นไซม์สูงขึ้นเป็นผลบวกปลอม ได้แก่มะเร็งที่แพร่กระจายมายังช่องท้องและช่องปอดบางราย มะเร็งต่อมน้ำเหลือง น้ำในช่องปอดที่เกิดจากโรคปอดบวม โรคลูปัสเป็นต้น การศึกษานี้เป็นงานวิจัยแรกที่ทำการศึกษาระดับเอ็นไซม์ใน โมโนนิวเคลียร์เซลของกลุ่มผู้ป่วยวัณโรค จากผลการศึกษาพบว่าระดับเอ็นไซม์สูงขึ้นกว่าปกติแต่ไม่แตกต่างจากกลุ่มผู้ป่วยโรคมะเร็งที่แพร่กระจายมายังช่องท้องและช่องปอด เนื่องจากค่าความถูกต้องในการวินิจฉัยวัณโรคเยื่อบุช่องท้องและช่องปอดของระดับเอ็นไซม์อะดีโนซีน ดีอะมิเนส ในน้ำเยื่อบุช่องท้องและช่องปอด และในโมโนนิวเคลียร์เซลมีค่าค่อนข้างต่ำ จึงไม่สามารถนำค่า อะดีโนซีน ดีอะมิเนสมาช่วยในการวินิจฉัยแยกโรควัณโรคเยื่อบุช่องท้องและช่องปอดทางคลีนิคได้