ประวัติศาสตร์เศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านภาคใต้ฝั่งตะวันออกของไทย (นครศรีธรรมราช) พ.ศ.2435-2504

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มุ่งศึกษาชุมชนหมู่บ้านนครศรีธรรมราช ในช่วงก่อน พ.ศ. 2435 ว่ามีโครงสร้างทางเศรษฐกิจและระบบวัฒนธรรมเป็นอย่างไร และในช่วง พ.ศ. 2435-2504 มีเหตุการณ์ใดเข้ามากระทบหมู่บ้านบ้าง และส่งผลกระทบต่อชุมชนหมู่บ้านอย่างไร ในการศึกษาไม่ได้ศึกษาตามแนวทฤษฎีใดอย่างเคร่งครัด หากแต่พยายามมุ่งศึกษาถึงความเป็นชุมชนหมู่บ้านในแง่มุมต่าง ๆ ในบริบทของชุมชนหมู่บ้าน มากกว่าเป็นการศึกษาโดยพิจารณาจากภายนอก โดยเน้นการวิเคราะห์ที่โครงสร้างเศรษฐกิจ ที่ประกอบไปด้วยหลังการผลิตและความสัมพันธ์ทางการผลิต และดำเนินเรื่องผ่านวิถีการดำรงชีวิตของชาวบ้านโดยใช้ข้อมูลจากการสัมภาษณ์เป็นหลัก ผลการศึกษาพบว่า ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติและระบบการอยู่ร่วมกันเป็นพื้นฐานที่ส่งผลต่อโครงสร้างทางเศรษฐกิจและระบบทางวัฒนธรรม ในด้านโครงสร้างทางเศรษฐกิจ ชุมชนหมู่บ้านแห่งนี้มีศักยภาพในการพึ่งตนเองสูง มีเทคโนโลยีที่สอดคล้องกับธรรมชาติ ชาวบ้านมีระบบการช่วยเหลือ การแบ่งปันกันมากมายหลายรูปแบบ ทั้งในแง่การผลิตและการดำรงชีวิต โดยมีแก่นอยู่ที่เรื่อง “น้ำใจ” และ “ระบบการอยู่ร่วมกันกับธรรมชาติ” จึงทำให้ไม่เกิดความขัดแย้งขึ้นจากภายในการพัฒนาไปสู่วิถีการผลิตแบบใหม่ อย่างไรก็ตามไม่ใช่เหตุผลทางเศรษฐกิจเท่านั้น ที่ดูเหมือนเป็นอุปสรรค หากแต่ตัวแปรต่าง ๆ ทั้งสภาพทางภูมิศาสตร์และโครงสร้างทางเศรษฐกิจที่ถูกครอบโดยระบบทางวัฒนธรรม มีส่วนเกี่ยวพันโยงใยกัน ในการยับยั้งวิกฤตและผ่อนแรงกระทบที่เข้ามาจากภายนอก จึงทำให้เสมือนว่าเป็นสังคมที่หยุดนิ่ง โดยที่จริงแล้วเป็นสังคมที่มีความเคลื่อนไหวและก้าวไปอย่างช้า ๆ ภายใต้ระบบความสมดุลและวิถีแห่ง “น้ำใจ”