การเต้นจะคึของลาหู่นะ (มูเซอดำ) กรณีศึกษา ตำบลด่านแม่ละเมา อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก

Abstract

วิทยานิพนธ์ฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการเต้นจะคึของลาหู่นะ (มูเซอดำ) กรณีศึกษา ตำบล ด่านแม่ละเมา อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก พ.ศ. 2500 – 2552 มุ่งศึกษาถึงประวัติความเป็นมา พัฒนาการ องค์ประกอบ รวมถึงลักษณะท่าเต้นในการเต้นประกอบพิธีกรรมของชาวลาหู่ โดยรวบรวมข้อมูลจาก เอกสารทางวิชาการ การสำรวจ การสัมภาษณ์ทังผู้นำหมู่บ้าน ผู้ประกอบพิธีกรรม นักดนตรีและผู้แสดง สังเกตการณ์การเต้นในพิธีกรรมและการเต้นเพื่อการต้อนรับและฝึกปฏิบัติการเต้นด้วยตนเอง ผลการวิจัยพบว่า การเต้นของลาหู่นะ (มูเซอดำ) เรียกว่าการเต้นจะคึ ซึ่งคำว่า “จะคึ” ในภาษา มูเซอแปลว่าการเต้น โดยการเต้นนีจะเป็นการเต้นเพื่อประกอบการบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของชาวลาหู่นะ คือ ผีและพระเจ้ากือซ่า การเต้นจะคึเกิดขึนจากความเชื่อและพิธีกรรมในการดำรงชีวิตของชาวลาหู่นะ โดย การเต้นเข้าไปมีบทบาทสำคัญในการประกอบพิธีกรรมต่างๆ เช่น พิธีกรรมปีใหม่ เกี่ยวข้องกับการเฉลิม ฉลองปีใหม่ พิธีกรรมกินข้าวใหม่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพเกษตรกรรมและพิธีกรรมการเรียกขวัญใน การรักษาการเจ็บป่วยเกี่ยวข้องกับการรักษาโรค อีกทังในปัจจุบันด้วยเหตุของยุคสมัยที่เปลี่ยนไป สังคม การศึกษาเข้ามามีบทบาทสำคัญในการดำเนินชีวิตทำให้ชาวลาหู่นะนำเอาศิลปวัฒนธรรมการเต้นในการ ประกอบพิธีกรรมมาเป็นการเต้นเพื่อการต้อนรับ การเต้นเพื่อประกอบพิธีกรรมทุกคนในหมู่บ้านจะเต้น ณ ลานจะคึกื่อ การเต้นเพื่อการเต้นรับผู้แสดงจะเต้น ณ ลานกว้างเขตสาธารณะของหมู่บ้าน ซึ่งผู้แสดงจะสวม ชุดประจำเผ่าลาหู่นะ ลักษณะของการเต้นพบว่า การเต้นจะคึเป็นการเต้นประกอบจังหวะเพลงของเครื่อง ดนตรีทังหมด 5 ชนิด คือ แคนขนาดใหญ่ แคนขนาดกลาง แคนขนาดเล็ก ซึงและขลุ่ย ซึ่งการเต้นเพื่อการ ต้อนรับจะใช้เครื่องดนตรีเพียง 4 ชนิด โดยไม่สามารถนำแคนขนาดใหญ่มาใช้ได้ การเต้นในพิธีกรรมจะมี เครื่องบวงสรวงประกอบเพื่อความเป็นสิริมงคลและความสมบูรณ์ของพิธีกรรม เช่น เทียนขีผึง ข้าวตอก ข้าวเปลือก เครื่องเงิน ใบชาแห้ง ยาสูบ ด้ายผูกข้อมือและอาหาร ด้านลักษณะของท่าเต้นนันการใช้ศีรษะทัง นักแสดงชายและหญิงจะเป็นไปอย่างธรรมชาติและอิสระ การใช้ลำตัวมี 2 ลักษณะคือ ลำตัวตังตรงและการ เอนลำตัว การใช้มือแบ่งออกเป็น 2 ลักษณะคือ การใช้มือแบบสัมผัสมือกันโดยตรงและการใช้ผ้าเพื่อจับ การใช้ขา แบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือแบบยืนตรง แบบยกขาและการเหวี่ยงขา ซึ่งลักษณะเด่นของการเต้น จะเป็นจังหวะของการใช้เท้าเป็นหลัก การเต้นจะคึนันนักดนตรีจะเป็นผู้นำในการเต้นเพื่อให้เกิดความพร้อม เพรียง โดยการเต้นประกอบพิธีกรรมจะเต้นวนทางด้านซ้ายในลักษณะทวนเข็มนาฬิกา ก่อนจบการเต้นนัก ดนตรีจะเป็นผู้นำ โดยจะเต้นวนกลับทางด้านขวาในลักษณะวนตามเข็มนาฬิกาจำนวน 7 รอบ ซึ่งการเต้น ประกอบพิธีกรรมจะเต้น ณ ลานจะคึกื่อและการเต้นเพื่อการต้อนรับจะเต้น ณ ลานสาธารณะของหมู่บ้าน ซึ่งปัจจุบันเพลงที่ใช้เต้นจะคึมีทังหมด 23 เพลง มีท่าเต้นทังหมด 83 ท่า ซึ่งลักษณะของท่าเต้นจะคึของชาว ลาหู่นะ เป็นการสื่อให้เห็นถึงความรัก ความอบอุ่น และความสามัคคีในหมู่คณะ งานวิจัยฉบับนี้แสดงให้เห็นถึงศิลปวัฒนธรรมด้านหนึ่งของชนเผ่ามูเซอซึ่งเป็นแนวทางใน การศึกษาการแสดงของชนกลุ่มน้อยอื่นๆอีกทังยังเป็นการอนุรักษ์และเผยแพร่ให้คงอยู่สืบไป