มายากับสถานภาพของความดี - ชั่วในปรัชญาเวทานตะของศังกราจารย์

Abstract

ปรัชญาอไทฺวตเวทานตะของศังกราจารย์ มีหลักสำคัญ คือ พรหมันเท่านั้นเป็นสิ่งจริงแท้, โลกเป็นเพียงมายาหรือปรากฏการณ์ของพรหมัน, ชีวาตมันไม่ได้แยกจากพรหมัน มโนทัศน์สำคัญที่ ศังกราจารย์ใช้ในการอธิบายสถานภาพของโลกและยืนยันความจริงหนึ่งเดียวของพรหมัน คือมโนทัศน์ “มายา” มโนทัศน์มายาของศังกราจารย์มีสามแง่มุม คือ มายาในแง่ของพลังของอีศวรซึ่งใช้ในการปรากฏออกมาเป็นโลก, มายาในแง่ของประกฤติและมายาในแง่ของความลวง มายาในแง่ของความลวงทำให้เกิดความเข้าใจว่า โลกมีสถานภาพที่ไม่มีอยู่จริง ซึ่งนำมาสู่ข้อโต้แย้งทางจริยศาสตร์ เกี่ยวกับสถานภาพของความดี - ชั่ว กล่าวคือถ้าโลกไม่มีอยู่จริงการกระทำของมนุษย์ก็จะไม่จริง และทำให้ไม่สามารถตัดสินค่าทางศีลธรรมของการกระทำได้ แต่หากยืนยันความมีอยู่ของโลกก็จะขัดกับหลักของอไทฺวตะ นอกจากนี้ ยังมีปัญหาเกี่ยวกับแรงจูงใจและความจริงจังทางศีลธรรมด้วย ศังกราจารย์ไม่ได้ตอบปัญหาเหล่านี้อย่างชัดเจน แต่นักปรัชญาอินเดียยุคใหม่คือ ราธกฤษณันได้ตีความมายาเป็นหกความหมายนอกเหนือจากความลวง การตีความมายานี้ ก็เพื่อแสดงแง่มุมที่เกี่ยวข้องกับความจริงสูงสุดและแก้ไขปัญหาทางจริยศาสตร์ที่กล่าวไว้ข้างต้น นอกจากนี้หากพิจารณาระดับของความหมายของ “จริง” ในเวทานตะของศังกราจารย์ โลกจริงเพียงพอที่จะแยกความแตกต่างระหว่างดี – ชั่วได้ สถานภาพดังกล่าวของโลกจะหายไปเมื่อมีการหลุดพ้นของ ชีวันมุกตะ มีปัญหาสองประการต่อมาคือ เหตุใดชีวันมุกตะต้องทำความดี ไม่เลือกทำชั่วและ จำเป็นหรือไม่ที่ต้องยอมรับความมีอยู่ของอีศวรในปรัชญา อไทฺวตะเวทานตะ ซึ่งปัญหาแรกสามารถตอบได้ เพราะ ชีวาตมันได้ขจัดคุณสมบัติที่ไม่ดีของจิตจนหมดจึงกระทำแต่ความดี ส่วนปัญหาที่สอง การยอมรับความมีอยู่ของอีศวรในอไทฺวตะ ทำให้เกิดปัญหาเรื่องพระกรุณาและพระสรรพานุภาพของอีศวร เพราะขัดแย้ง กับมโนทัศน์เรื่องกรรมและโมกษะของอไทฺวตะเอง