การแพร่เชื้อ Lankesterella sp. ในกบนา hoplobatrachus rugulosus โดยปลิง glossiphoniid

Abstract

จากการสำรวจเชื้อโรคโพรโทซัว Lankesterella sp. ในกบนา Hoplobatrachus rugulosus จำนวน160 ตัวที่เก็บตัวอย่างธรรมชาติใน 6 จังหวัดของประเทศไทย ตั้งแต่เดือนมีนาคมถึงเดือนตุลาคม พ.ศ. 2549 พบการติดเชื้อระยะสปอโรซอยท์ในเลือดกบนาจากจังหวัดอุบลราชธานี นครราชสีมา สุรินทร์ เชียงใหม่ แพร่ และสระแก้ว มีค่าการติดเชื้อเท่ากับ 56.36, 2.86, 28.57, 55.56, 5.88, และ 36.67% ตามลำดับ นำกบติดเชื้อจากธรรมชาติที่มีค่าความหนาแน่นเชื้อสูงมาทดลองให้ปลิงในกลุ่ม glossiphoniid ชนิด Alboglossiphonia weberi ที่เพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการดูดเลือด แล้วเลี้ยงปลิงต่อไปอีก 35 วัน เพื่อให้เชื้อระยะสปอโรซอยท์มาสะสมอยู่ที่ต่อมน้ำลายของปลิง การทดลองการแพร่เชื้อ Lankesterella sp. ในกบนาปลอดเชื้อที่เลี้ยงในห้องปฏิบัติการ โดยปลิงติดเชื้อได้ทำ 2 วิธี ได้แก่ การดูดเลือดโดยปลิงติดเชื้อและการปลิงติดเชื้อ ในการทดลองโดยวิธีการดูดเลือด โดยปลิงติดเชื้อพบเชื้อระยะเมอโรซอยท์ในเลือด โอโอซีสต์ในตับและสปอโรซอยท์ในเลือกของกบกลุ่มทดลอง วันที่ 20-32, 36-40 และ 40-60 วันหลังทดลองตามลำดับ ส่วนการทดลอง โดยวิธีการกินปลิงติดเชื้อพบเฉพาะเชื้อระยะเมอโรซอยท์ในเลือดของกบกลุ่มทดลอง 32-60 วันหลังทดลอง สำหรับในกบกลุ่มควบคุมไม่พบเชื้อระยะใด ๆ ทั้งในเลือดและอวัยวะภายในต่าง ๆ ผลการศึกษาสัณฐานวิทยาของเชื้อด้วยเทคนิคจุลทรรศน์อิเล็กตรอนแบบส่องผ่านพบว่าสปอโรซอยท์ในทางเดินอาหารและต่อมน้ำลายของปลิงมีลักษณะคล้ายกันคือนิวเคีลยสอยู่กลางเซลล์ พารานิวเคลียร์บอดดีแวคิวโอลอยู่ทางด้านหน้าและด้านท้ายของนิวเคลียสด้านละ 1 อัน ส่วนปลายสุดทางด้านหน้าของเซลล์ปรากฏเอพิคัลคอมเพลกซ์ ได้แก่ โคนอยด์ไมโครนีมและรอพทรี ทางด้านท้ายเซลล์มีอิเล็กตรอนเดนส์บอดีและหยดไขมันจำนวนมากซึ่งมีลักษณะใกล้เคียงกับเชื้อชนิด L. minima