กายวิภาคเปรียบเทียบของพืชสกุล Cassia บางชนิดในประเทศไทย

Abstract

พืชสกุล Cassia sensu lato จัดอยู่ในวงศ์ Caesalpiniaceae มีจำนวนประมาณ 600 ชนิด จากการศึกษาสัณฐานวิทยาของดอก มีผู้เสนอให้แยกออกเป็น 3 สกุล คือ Cassia sensu stricto, Senna และ Chamaecrista การศึกษานี้เป็นการศึกษากายวิภาคเปรียบเทียบของลำต้น ใบ และ ดอก ของพืชสกุล Cassia s.l. จำนวน 17 ชนิด 3 ชนิดย่อย จากจำนวน 22 ชนิด 4 ชนิดย่อยที่พบในประเทศไทย โดยใช้กล้องจุลทรรศน์แบบใช้แสง พบว่าพืชที่ศึกษามีลักษณะกายวิภาคร่วมกัน คือ มีเนื้อเยื่อเจริญปลายยอดเป็นแบบทูนิกา-คอร์พัส เซลล์เวสเซลขนาดใหญ่ของลำต้นมีรูปร่างกลม มักอยู่เป็นเซลล์เดี่ยวๆ กระจายอย่างไม่เป็นระเบียบ แผ่นมีรูของเซลล์เวสเซลเป็นแบบรูเดียว เนื้อเยื่อแนวรัศมีของไซเล็มในแนวรัศมีเป็นแบบที่มีเซลล์หลายชนิดและระบบเซลล์รูปยาวของไซเล็มเรียงตัวแบบเนื้อไม้ไม่เป็นชั้น ใบเป็นแบบสองด้านต่างกัน มีปากใบแบบพาราไซติก รังไข่มีพลาเซนตาแบบแนวเดียวและมีออวุลแบบออวุลคว่ำ ลักษระที่มีความสำคัญในการจัดจำแนก ได้แก่ ลักษณะของอับเรณู ปากใบ ตำแหน่งที่พบและรูปแบบของผลึกและขน และลักษณะของเนื้อเยื่อแนวรัศมีของไซเล็มในแนวขนาดเส้นสัมผัส โดยสามารถจำแนกพืชได้เป็น 4 กลุ่ม คือ 1.) กลุ่ม Cassia s.s. 2.) Senna กลุ่มไม้ต้น 3.) Senna กลุ่มไม้พุ่ม และ 4.) Chamaecrista ทั้งนี้พบว่า กลุ่มที่ 1-3 ผนังเซลล์ชั้นเอนโดทีเซียมมีการสะสมของสารเคมีและมีผลึกรูปดาวที่ลำต้นและใบ ส่วนกลุ่มที่ 4 ไม่มีลักษณะดังกล่าว Cassia s.s. สามารถแยกออกจากกลุ่ม Senna ได้ โดยมีขนที่ผนังอับเรณู และสามารถใช้ลักษณะการกระจายของปากใบบนแผ่นใบแยก Senna ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ Senna กลุ่มไม้ต้น มีปากใบทางด้านล่าง และ Senna กลุ่มไม้พุ่ม มีปากใบโดยรอบทั้งสองด้านของแผ่นใบ จากลักษณะกายวิภาคที่ศึกษานี้ ได้จัดทำ รูปวิธานจำแนกกลุ่มและจำแนกชนิดของพืชที่ศึกษาพร้อมทั้งคำบรรยายลักษณะกายวิภาคอย่างละเอียด