คุณสมบัติการวัดเชิงจิตวิทยาของเครื่องวัดผลลัพธ์ด้านการรักษาโดยการใช้ยาที่รายงานโดยผู้ป่วย : ด้านคุณภาพชีวิต ณ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า

Abstract

วัตถุประสงค์: เพื่อวิเคราะห์ข้อคำถามและทดสอบคุณสมบัติการวัดเชิงจิตวิทยาของเครื่องวัดผลลัพธ์ด้านการรักษาโดยการใช้ยาที่รายงานโดยผู้ป่วย : ด้านคุณภาพชีวิต หรือเรียกว่าแบบสอบถาม PROMPT-QoL วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาในผู้ป่วยนอกที่มีใช้ยาติดต่อกันอย่างน้อย 3 เดือน ณ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า จำนวน 356 คน ระหว่างมิถุนายน 2557 – มีนาคม 2558 โดยให้ผู้เข้าร่วมการวิจัยตอบแบบสอบถามทั้งสิ้น 4 ฉบับ ได้แก่ แบบสอบถาม PROMPT-QoL แบบสอบถามพฤติกรรมการใช้ยา แบบสอบถามคุณภาพชีวิต SF-12V2 และ EQ-5D-5L ฉบับภาษาไทย จำนวน 2 ครั้ง ซึ่งห่างจากครั้งแรกประมาณ 1 - 2 สัปดาห์ และทำการวิเคราะห์ข้อคำถามของแบบสอบถาม PROMPT-QoL ซึ่งมีข้อคำถาม 43 ข้อ และแบ่งออกเป็น 10 มิติโดยใช้เกณฑ์ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาของประเทศสหรัฐอเมริกา รวมทั้งวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจโดยใช้วิธี Principal component analysis และหมุนแกนแบบตั้งฉากด้วยวิธี varimax จากนั้นทำการทดสอบคุณสมบัติการวัดเชิงจิตวิทยาในด้านความสามารถในการใช้งานได้จริง ซึ่งประเมินจากระยะเวลาที่ใช้ในการทำแบบสอบถาม ร้อยละของข้อมูลที่ขาดหายไป ร้อยละของการเลือกตอบคะแนนต่ำสุดและสูงสุด ด้านความเที่ยง ประเมินจากความเที่ยงภายในเครื่องมือและความเที่ยงจากการทดสอบซ้ำ รวมทั้งด้านความตรง ซึ่งประเมินได้จากความตรงตามเกณฑ์สัมพันธ์ ความตรงจากการเทียบกับกลุ่มที่รู้ ความตรงเชิงลู่เข้า และการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงยืนยัน ผลการศึกษา: เมื่อทำการวิเคราะห์ข้อคำถามและวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจของแบบสอบถาม PROMPT-QoL พบว่า แบบสอบถาม PROMPT-QoL มีข้อคำถามทั้งสิ้น 43 ข้อ แบ่งออกเป็น 9 มิติ และเมื่อทดสอบคุณสมบัติการวัดเชิงจิตวิทยา พบว่า แบบสอบถาม PROMPT-QoL ใช้เวลาในการทำแบบสอบถามโดยเฉลี่ย 15 นาที มีร้อยละของข้อมูลที่ขาดหายไปเท่ากับ 0 และมีร้อยละของการเลือกตอบคะแนนต่ำสุดและสูงสุดในมิติต่าง ๆ ต่ำกว่าร้อยละ15 ยกเว้นในมิติการได้รับผลกระทบจากการใช้ยาและอาการข้างเคียงของยาที่มีร้อยละของการเลือกตอบคะแนนสูงสุดเท่ากับ 33.1 ซึ่งสูงกว่าเกณฑ์ที่ยอมรับได้ ในด้านความเที่ยง พบว่า มีค่าสัมประสิทธิ์ครอนบาคแอลฟาและสัมประสิทธ์สหสัมพันธ์ระหว่างชั้นคะแนนอยู่ระหว่าง 0.57 - 0.86 และ 0.60 - 0.79 ตามลำดับ ส่วนด้านความตรง พบว่า คะแนนของแบบสอบถาม PROMPT-QoL มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สันกับคะแนนของแบบสอบถาม SF-12V2, EQ-5D-5L และพฤติกรรมการใช้ยาอยู่ระหว่าง 0.10 - 0.28, 0.11 – 0.28 และ 0.11 – 0.25 ตามลำดับ รวมทั้งมีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สันระหว่างคะแนนของแบบสอบถาม PROMPT-QoL ในมิติต่าง ๆ กับมิติคุณภาพชีวิตโดยรวมของการใช้ยาอยู่ระหว่าง 0.17 – 0.56 ในด้านข้อมูลทั่วไป พบว่าปัจจัยด้านเพศ อายุ ระดับการศึกษา จำนวนรายการยาที่ใช้ต่อวัน อาการไม่พึงประสงค์จากยา การควบคุมโรค ทัศนคติโดยทั่วไปในการรักษาโรค และสิทธิการรักษาพยาบาลสามารถแยกคุณภาพชีวิตด้านการใช้ยาในมิติต่าง ๆ ระหว่างกลุ่มได้ นอกจากนี้ยังพบว่ามิติของแบบสอบถาม PROMPT-QoL มีความสอดคล้องกับมิติที่ได้จากการวิเคราะห์องค์ประกอบเชิงสำรวจ สรุป: แบบสอบถาม PROMPT-QoL เป็นเครื่องมือประเมินคุณภาพชีวิตด้านการใช้ยาโดยตรง ซึ่งมีคุณสมบัติการวัดเชิงจิตวิทยาทั้งในด้านความสามารถในการใช้งานได้จริง ความเที่ยง และความตรง