การผลิตเทโทรโดทอกซินในหอยทราย Asaphis violascens หลังจากการเลี้ยงด้วยแบคทีเรียทะเล

Abstract

ได้คัดแยกแบคทีเรียที่สามารถสร้างสารกีดขวางช่องโซเดียมในปริมาณสูง และแบคทีเรียไม่สร้างสารนี้จากหอยทราย หอยกระปุก และทรายบริเวณเกาะลีชังเพื่อใช้เป็นอาหารให้หอยกิน พบว่าเชื้อ vibrio alginolyticus มีความสามารถในการสร้างสารพิษดังกล่าวภายในเซลล์โดยการทดสอบกับเนื้อเยื่อได้สูงสุดภายในเวลา 24 ชั่วโมง และหลังจากการตรวจสอบยืนยันพบว่าสารกีดขวางช่องโซเดียมนั้น อาจเป็นสารในกลุ่มอนุพันธ์เทโทรโดทอกซิน เชื้อ corynebacterium matrucotii ไม่สามารถสร้างสารพิษได้ ในการตรวจสอบความเป็นพิษของเนื้อหอยทรายบริเวณเกาะลีชังที่ทำการเก็บตัวอย่างในเดือนมีนาคม 2535 ตรวจพบว่ามีความเป็นพิษ แต่ตรวจไม่พบความเป็นพิษในเดือนสิงหาคม 2538 ได้เลี้ยงหอยทราย และศึกษาเป็นเวลา 8 วัน โดยใช้อาหารชนิดต่างๆ 5 ชนิด ได้แก่แบคทีเรียสร้างพิษ (V.alginolyticus), แบคทีเรียไม่สร้างพิษ (C.matruchotii), สาหร่ายไม่สร้างพิษ (Tetraselmis sp.), สาหร่ายไม่สร้างพิษผสมกับแบคทีเรียสร้างพิษ และไม่มีการให้อาหาร จากการทดลองพบว่าหอยทรายหลังจากการเลี้ยงด้วยอาหารที่มีแบคทีเรียสร้างพิษจะสามารถสะสมสารพิษเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วจนถึงปริมาณสูงสุดภายในเวลา 48 ชั่วโมง เช่นเดียวกันทั้งในระยะพิษต่ำและพิษสูง แต่ความเป็นพิษในตัวหอยทรายลดลงเมื่อหยุดให้อาหาร ส่วนในกลุ่มที่ให้อาหารที่ไม่มีพิษและชุดควบคุมพบว่าอาหารเหล่านี้ไม่สามารถทำให้หอยทรายทั้งในระยะพิษสูง และพิษต่ำมีพิษเพิ่มขึ้นได้ จากการตรวจสอบอนุพันธ์ของสารพิษในหอยทรายภายหลังการให้อาหารด้วยแบคทีเรียสร้างพิษด้วยวิธีเอช พี แอล ซี พบว่าเป็นสารใกล้เคียงกับอนุพันธ์ GTX2 และอนุพันธ์ CI ส่วนในการวิเคราะห์ด้วยวิธีลิควิดโครมาโตกราฟฟีแมสเปคโตรเมตรี พบสารที่อาจมีน้ำหนักโมเลกุลเท่ากับ 300 ดาลตันเช่นเดียวกับที่ตรวจพบในแบคทีเรียสร้างพิษที่ใช้เป็นอาหาร ผลการทดลองแสดงว่าแบคทีเรียสร้างพิษมีบทบาทในการทำให้เกิดทั้งอนุพันธ์เทโทรโดทอกซินและอนุพันธ์พิษอัมพาตจากหอยในหอยทราย