ผลกระทบเครือข่ายในตลาดที่สินค้ามีความแตกต่างในแนวนอน: กรณีศึกษาของตลาดโทรศัพท์เคลื่อนที่ของไทย

Abstract

ผลกระทบเครือข่าย (Network Effects) เกิดขึ้นกับสินค้าหรือบริการบางชนิด เช่น บริการโทรคมนาคม วิทยุและโทรทัศน์ ซอฟต์แวร์และฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์ เป็นต้น ผลกระทบเครือข่ายที่เกิดขึ้นทำให้สินค้าหรือบริการมีประโยชน์ต่อผู้บริโภคเพิ่มขึ้นเมื่อจำนวนผู้บริโภคที่ใช้สินค้าหรือบริการมากขึ้น ผลกระทบเครือข่ายมีอิทธิพลต่อการแข่งขันได้หลายรูปแบบ อาทิ ตลาดจะเกิดขึ้นได้ยากกว่าเดิม ผู้ผลิตเข้ามาแข่งขันในตลาดได้ยากขึ้น และการกำหนดราคาที่ไม่มีประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้จะศึกษาผลกระทบเครือข่ายที่เกิดขึ้นในตลาดที่สินค้ามีความแตกต่างในแนวนอนโดยใช้แบบจำลองเมืองวงกลมของ Salop จากผลการศึกษาการแข่งขันในระยะสั้น ราคาจะลดลงเมื่อผู้ผลิตเข้ามาแข่งขันในตลาดมากขึ้น อย่างไรก็ตามในบางกรณีที่ประโยชน์เครือข่ายในตลาดมีความรุนแรงอาจจะพบว่าการแข่งขันในตลาดลดลงได้ สำหรับการแข่งขันในระยะยาวที่ต้นทุนคงที่ไม่เป็นศูนย์ ประโยชน์เครือข่ายส่งผลให้ราคาและจำนวนผู้ผลิตในตลาดลดลง ในขณะเดียวกันการเพิ่มขึ้นของจำนวนผู้บริโภคหรือการลดลงของต้นทุนคงที่จะทำให้จำนวนผู้ผลิตในตลาดมากขึ้นและการแข่งขันในตลาดจะรุนแรงขึ้น อย่างไรก็ตาม จำนวนผู้ผลิตในตลาดจะสูงกว่าระดับที่เหมาะสมของสังคมแสดงให้เห็นว่าการแข่งขันในตลาดไม่มีประสิทธิภาพ นอกจากนี้ ประโยชน์เครือข่ายที่เพิ่มขึ้นจะทำให้จำนวนผู้ผลิตมากกว่าระดับที่เหมาะสมยิ่งขึ้นอีกด้วย ดุลยภาพในระยะยาวที่แสดงความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างตลาดกับจำนวนผู้ใช้บริการในตลาดสามารถใช้เพื่อศึกษาเชิงประจักษ์กับตลาดโทรศัพท์เคลื่อนที่ของไทยได้โดย ณ จำนวนผู้ใช้บริการในปัจจุบัน ผลการประมาณการจำนวนผู้ให้บริการในตลาดจะอยู่ที่ 3 รายเท่ากับจำนวนผู้ให้บริการรายใหญ่ในตลาดปัจจุบัน เมื่อต้องการเพิ่มจำนวนผู้ให้บริการอีกรายในตลาดจะต้องเพิ่มจำนวนผู้ใช้บริการในตลาดอีกร้อยละ 5 หรือประมาณร้อยละ 4.6 ล้านคน ในขณะเดียวกับรายได้ต่อผู้ใช้งานต่อเดือนจะเปลี่ยนแปลงไปน้อยมาก การที่ตลาดบริการเริ่มอิ่มตัวอาจจะทำให้การเพิ่มจำนวนผู้ให้บริการในตลาดทำได้ยากแม้ว่าการเข้าสู่ตลาดจะเป็นไปอย่างอิสระ อย่างไรก็ตามจากแบบจำลองจะพบว่าการลดต้นทุนคงที่ ตัวอย่างเช่น ต้นทุนโดยตรงที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลสามารถส่งเสริมการเพิ่มขึ้นของจำนวนผู้ให้บริการได้เช่นเดียวกัน