อุบัติการณ์เเละปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะการเสียชีวิตแบบกะทันหันโดยไม่ทราบสาเหตุในผู้ป่วยโรคลมชักของศูนย์โรคลมชักตติยภูมิของประเทศไทยที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์

Abstract

ที่มา: ปัจจุบันยังไม่มีการศึกษาอุบัติการณ์ของภาวะ SUDEP ในประเทศไทย ด้วยเหตุผลข้างต้น จึงเป็นที่มาของการทำงานวิจัยนี้ โดยมุ่งเน้นศึกษาข้อมูลในกลุ่มผู้ป่วยโรคลมชักที่เข้ารับการรักษาในศูนย์โรคลมชักครบวงจร โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย วัตถุประสงค์: เพื่อหาอุบัติการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะการเสียชีวิตไม่ทราบสาเหตุในโรคลมชัก ของผู้ป่วยโรคลมชักที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ วิธีการวิจัย: รูปแบบงานวิจัยแบบการศึกษาจากเหตุไปหาผลแบบย้อนหลัง (Retrospective cohort study) เป็นการเก็บข้อมูลในช่วงเวลาทั้งหมด 21 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2537 ถึง พ.ศ. 2558 ในการหาอุบัติการณ์ของภาวะ SUDEP ใช้ฐานข้อมูลจากคลินิกโรคลมชักโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์และข้อมูลทะเบียนราษฎร์กระทรวงมหาดไทย จากนั้นหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่างๆกับการเกิดภาวะ SUDEP โดยเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมทั้งหมด 200 รายที่เป็นผู้ป่วยโรคลมชักที่ยังมีชีวิตอยู่ ด้วยสถิติ Log-rank test และ Cox-regression analysis โดยแสดงข้อมูลเป็น Hazard ratio 95% CI of adjusted HR และ p-value โดยกำหนดค่าความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ p-value น้อยกว่า 0.05 ผลการศึกษา: จากผู้เข้าร่วมงานวิจัยทั้งหมด 4,647 ราย ที่สามารถค้นหาข้อมูลผู้ป่วยได้ มีผู้ป่วยที่เสียชีวิตจากภาวะ SUDEP ทั้งหมด 21 ราย โดยเป็นผู้ป่วยในกลุ่ม Probable SUDEP ทั้งหมด 8 ราย, Possible SUDEP ทั้งหมด 13 ราย ส่วนกลุ่มควบคุมมีทั้งหมด 200 ราย incidence rate รวมของ Probable SUDEP และ Possible SUDEP เท่ากับ 4.52 per 1,000 person (95%CI: 2.59 to 6.45 per 1,000 person) โดยที่ incidence rate ของ Probable SUDEP เท่ากับ1.51 per 1,000 person (95%CI: 0.39 to 2.62 per 1,000 person) และ Possible SUDEP incidence rate เท่ากับ 3.01 per 1,000 person (95%CI: 1.44 to 4.59 per 1,000 person) จากการวิเคราะห์แบบ multivariate analysis พบว่าปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะ SUDEP อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ มีทั้งหมด 4 ปัจจัย ได้แก่ 1) อายุ พบว่าผู้ป้วยที่มีอายุ 15-29 ปี มีโอกาสเกิดภาวะ SUDEP มากกว่ากลุ่มอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 45 ปี 19.81 เท่า (p-value 0.002) 2) เพศ พบว่าเพศชายมีโอกาสเกิดภาวะ SUDEP มากกว่าเพศหญิง 3.16 เท่า (p-value 0.039) , 3) การใช้ phenytoin พบว่าผู้ป่วยที่ใช้ยาระงับอาการชัก phenytoin มีโอกาสเกิดภาวะ SUDEP มากกว่า 3.19 เท่า เมื่อเทียบกับผู้ป่วยที่ไม่ได้ใช้ phenytoin (p-value 0.024) และ 4) ความถี่ของอาการชักแบบเกร็งกระตุกทั้งตัวช่วงแรกที่เริ่มเข้ารับการรักษาที่คลินิกโรคลมชัก พบว่าผู้ป่วยที่มีความถี่มากกว่า 3 ครั้งใน 3 เดือน มีโอกาสเกิดภาวะ SUDEP มากกว่า 3.6 เท่า (p-value 0.018) เมื่อเทียบกับผู้ป่วยที่มีความถี่อาการชักน้อยกว่า 3 ครั้งใน 3 เดือน สรุป: งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยแรกในประเทศไทยและในประเทศกลุ่มเอเชียที่แสดงข้อมูล incidence rate ของภาวะ SUDEP โดยข้อมูลทั้งหมดได้มาจากแหล่งข้อมูลของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และกระทรวงมหาดไทย โดย incidence rate รวมของ Probable SUDEP และ Possible SUDEP เท่ากับ 4.52 per 1,000 person (95%CI: 2.59 to 6.45 per 1,000 person) และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับภาวะ SUDEP มีทั้งหมด 4 ปัจจัย ได้แก่ ช่วงอายุ 15-29 ปี, เพศชาย, ผู้ป่วยที่ใช้ยาระงับอาการชัก phenytoin, ความถี่ของอาการชักแบบเกร็งกระตุกทั้งตัวช่วงแรกที่เริ่มเข้ารับการรักษาที่คลินิกโรคลมชัก ที่มีความถี่มากกว่า 3 ครั้งในช่วง 3 เดือน งานวิจัยนี้ยังสามารถนำมาใช้ประโยชน์ทางคลินิก คือ ทำให้ทราบถึง incidence rate ของ SUDEP ในคนไทย และทราบถึงกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง ซึ่งนำไปสู่การหาวิธีป้องกันต่อไป และที่สำคัญยังเป็นข้อมูลที่เป็นจุดเริ่มต้นการวิจัยภาวะ SUDEP ในระดับประเทศไทยและในเอเชีย