การคุ้มครองสิทธิในภาพลักษณ์ของบุคคลผู้มีชื่อเสียง

Abstract

วิทยานิพนธ์นี้เป็นการศึกษาการคุ้มครองสิทธิในภาพลักษณ์ของบุคคลผู้มีชื่อเสียง เนื่องจากภาพลักษณ์ของบุคคลผู้มีชื่อเสียงมีมูลค่าทางพาณิชย์ที่สามารถนำไปหาประโยชน์ได้หลายรูปแบบ แต่กฎหมายที่ใช้ในการคุ้มครองสิทธินี้ยังไม่มีความชัดเจนเนื่องจากมิได้เป็นสิทธิที่รับรองโดยกฎหมาย ดังนั้น จึงน่าจะมีกฎหมายเฉพาะมาใช้ในการคุ้มครองสิทธินี้ อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาผู้เขียนพบว่า แนวทางในการคุ้มครองสิทธิในภาพลักษณ์ของบุคคลผู้มีชื่อเสียงในประเทศสหพันธสาธารณรัฐเยอรมนี และประเทศสหรัฐอเมริกาให้ความคุ้มครองสิทธินี้ภายใต้แนวทางของกฎหมายละเมิด นอกจากนี้ความแตกต่างระหว่างบุคคลผู้มีชื่อเสียง และบุคคลทั่วไปมิได้เป็นสาระสำคัญในการให้ความคุ้มครองสิทธินี้ ดังนั้น ผู้เขียนจึงเห็นว่าการคุ้มครองสิทธิในภาพลักษณ์ของบุคคลจึงน่าจะนำกฎหมายละเมิดมาใช้ในการคุ้มครองได้ ในประเทศไทย สิทธิในภาพลักษณ์ของบุคคลสามารถถือเป็นสิทธิที่ได้รับการรับรองในฐานะที่เป็นสิทธิในชื่อของบุคคลตามมาตรา 18 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ในกรณีที่เป็นภาพลักษณ์ประเภทชื่อของบุคคล ขณะที่สิทธิในภาพลักษณ์อื่นๆของบุคคล เช่น ภาพของบุคคล หรือ เสียงของบุคคล สามารถถือเป็นสิทธิที่ได้รับการรับรองในฐานะที่เป็นสิทธิส่วนบุคคลตามมาตรา 35 แห่งรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ดังนั้น การนำภาพลักษณ์ของบุคคลไปหาประโยชน์เชิงพาณิชย์โดยไม่ได้รับอนุญาตย่อมถือเป็นการละเมิดสิทธิอย่างหนึ่งอย่างใดตามมาตรา 420 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ได้ นอกจากนั้น การหาประโยชน์เชิงพาณิชย์จากภาพลักษณ์ของบุคคลโดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีของบุคคลผู้มีชื่อเสียงอาจใช้บุคคลอื่นลอกเลียนแบบลักษณะท่าทางของบุคคลผู้มีชื่อเสียงเพื่อนำไปหาประโยชน์ กรณีเช่นนี้ไม่อาจจะถือได้ว่าบุคคลผู้มีชื่อเสียงที่ถูกเลียนเป็นผู้เสียหายจากการกระทำละเมิด เพราะเหตุว่าบุคคลผู้มีชื่อเสียงมิได้ถูกนำไปใช้ในการหาประโยชน์เชิงพาณิชย์โดยตรง อย่างไรก็ตามในกรณีนี้ผู้เขียนเห็นว่า การหาประโยชน์เช่นว่านี้ถือได้ว่าเป็นการละเมิดโดยการใช้สิทธิโดยไม่สุจริตตามมาตรา 420 ประกอบ 421 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ดังนั้น การหาประโยชน์โดยไม่ชอบนี้ก็สามารถนำกฎหมายละเมิดมาใช้ในการคุ้มครองได้เช่นกัน อย่างไรก็ตามมีข้อสังเกตว่า การหาประโยชน์เชิงพาณิชย์จากภาพลักษณ์ของบุคคลในกรณีที่เป็นบุคคลที่ถึงแก่กรรมแล้วไม่อาจได้รับความคุ้มครองโดยกฎหมายละเมิดได้เนื่องจากภาพลักษณ์ของบุคคลซึ่งได้รับการรับรองในฐานะที่เป็นสิทธิในชื่อของบุคคล และสิทธิส่วนบุคคลเป็นสิทธิเฉพาะตัวของบุคคลไม่ใช่สิทธิในทรัพย์สิน ดังนั้น สิทธินี้ย่อมไม่ตกทอดไปสู่ทายาทตามกฎหมายมรดก การคุ้มครองสิทธิในภาพลักษณ์ในกรณีนี้จึงจำเป็นที่จะต้องมีการปรับปรุงกฎหมาย เช่น กฎหมายลิขสิทธิ์ เพื่อให้คุ้มครองสิทธิในภาพของบุคคล ซึ่งสามารถใช้ในการคุ้มครองภาพของบุคคลที่ถึงแก่กรรมแล้วได้ เป็นต้น