พฤติกรรมและพิบัติภัยแผ่นดินไหวของเขื่อนในประเทศไทย

Abstract

ปัจจุบันประเทศไทยเกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวเพิ่มมากขึ้น ทำให้ประชาชนตื่นตระหนกถึงผลที่จะเกิดขึ้นกับอาคารหรือสิ่งปลูกสร้างที่สาคัญ เช่น เขื่อน ดังนั้นงานวิจัยในครั้งนี้จึงมุ่งเน้นที่จะประเมินพฤติกรรมและกำหนดพิบัติภัยแผ่นดินไหวของเขื่อนขนาดใหญ่ 39 เขื่อนทั่วประเทศไทย ซึ่งเป็นแนวทางหนึ่งที่จะช่วยประเมินพิบัติภัยที่จะเกิดขึ้นกับเขื่อนต่างๆ ในประเทศไทยได้ ในการประเมินจะใช้ฐานข้อมูลแผ่นดินไหวจากฐานข้อมูล Incorporated Research Institutions for Seismology (IRIS) ซึ่งหลังจากการปรับปรุงคุณภาพข้อมูลแล้วพบว่ามีข้อมูลแผ่นดินไหวทั้งสิ้น 2,923 เหตุการณ์ การประเมินพฤติกรรมแผ่นดินไหวทำได้โดยการหาขนาดแผ่นดินไหวสูงสุด มีหน่วยเป็น moment magnitude (Mw) ซึ่งสามารถหาได้จากการประเมินจากความยาวของรอยเลื่อนและคำนวณจากสมการความสัมพันธ์ของ Well และ Coppersmith (1994) และประเมินโดยการหาค่า a และ b จากสมการความสัมพันธ์ของ (Gutenberg และ Richter, 1944) ส่วนการประเมินพิบัติภัยแผ่นดินไหวจะประเมินเชิงปริมาณในรูปของแรงสั่นสะเทือนสูงสุดบนพื้นดิน (Peak Ground Acceleration, PGA) โดยทำการประเมินจากวิธีวิธีกาหนดค่า (Deterministic Seismic Hazard Analysis, DSHA) และจากแนวคิดความน่าจะเป็น (Probabilistic Seismic Hazard Analysis, PSHA) จากการประเมินพบว่าขนาดแผ่นดินไหวสูงสุดมีค่าอยู่ระหว่าง 7.0-8.5 Mw และค่าระดับแรงสั่นสะเทือนสูงสุดมีค่าอยู่ระหว่าง 0.01-0.35g ทั้งนี้เขื่อนที่มีพิบัติภัยแผ่นดินไหวรุนแรงและต้องเฝ้าสังเกตและระวังพิบัติภัยแผ่นดินไหวที่จะเกิดขึ้นมีค่าแรงสั่นสะเทือนสูงสุดอยู่ในช่วง 0.26-0.35g ดังนั้นจึงจำเป็นต้องมีการประเมินความเสี่ยงของเขื่อนและปรับปรุงคุณภาพเขื่อนให้เหมาะสมเพื่อรับมือกับแผ่นดินไหวที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต ส่วนเขื่อนที่มีพิบัติภัยต่ามีค่าแรงสั่นสะเทือนสูงสุดเท่ากับ 0.01g และถูกจัดให้อยู่ในพื้นที่ปลอดพิบัติภัยแผ่นดินไหว (ICOLD, 1989)