การปรับปรุงคุณภาพพลอยทับทิม แหล่งมอนเตปวยซ์ ประเทศโมแซมบิค

Abstract

พลอยทับทิมแหล่งมอนเตปวยซ์ ทางตอนเหนือของประเทศโมแซมบิค จัดเป็นแหล่งพลอยทับทิมแหล่งใหม่ในแอฟริกาตะวันออกเฉียงใต้ แต่ภายในเนื้อพลอยเหล่านี้มักพบรอยแตกค่อนข้างมาก จากการศึกษาพลอยทับทิมจำนวน 74 ตัวอย่างจากแหล่งนี้ สามารถแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ พลอยคุณภาพปานกลาง- สูง มี รอยแตกน้อย-รอยแตกปานกลางได้ถูกนำไปปรับปรุงคุณภาพด้วยการเติมสารประกอบบอแรกซ์ และพลอยกลุ่มคุณภาพต่ำมีรอยแตกในเนื้อพลอยมากถูกนำไปปรับปรุงคุณภาพโดย การเติมแก้วตะกั่ว โดยส่วนใหญ่มักพบมลทินเส้นเข็ม มลทินผลึกแร่ แอคทิโนไลต์ แร่แคลไซด์ และแร่ฟุกไซต์ ตามลำดับ อีกทั้งพบมลทินรอยนิ้วมือ มลทินรูปท่อ และ มลทินสีขาวขุ่น หลังการปรับปรุงคุณภาพพบว่าพลอยกลุ่มคุณภาพปานกลาง-สูง มีสมบัติทางกายภาพค่อนข้างคงที่ไม่เปลี่ยนแปลงนัก แต่อาจมีน้ำหนักของพลอยเพิ่มขึ้นเล็กน้อย อีกทั้งพบว่าการดูดกลืนของ AlOOH ในสเปคตรัม FTIR ของบางตัวอย่างหายไปหลังการปรับปรุงคุณภาพ โดยภายในพลอยทับทิมมีการเชื่อมประสานกันของรอยแตกเล็กน้อย แต่กลับมีมลทินตกค้างเพิ่มมากขึ้น พลอยจึงมีความใสขึ้นไม่มากนัก เป็นส่วนน้อยเท่านั้นที่พลอยใสขึ้น พบธาตุองค์ประกอบมี Si เพิ่มขึ้น สำหรับพลอยกลุ่มคุณภาพต่ำ หลังการปรับปรุงคุณภาพ พบสมบัติทางกายภาพค่อนข้างคงที่เช่นเดียวกัน แต่น้ำหนักของพลอยเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัด การดูดกลืนของ AlOOH ในสเปกตรัม FTIR น้อยลงแต่มีการดูดกลืนของแก้วตะกั่วเพิ่มเข้ามา ภายในพลอยพบแก้วตะกั่วเข้าไปอุดตามรอยแตกและมีบางส่วนเคลือบผิว พบลักษณะวาบแสงสีน้ำเงิน และฟองก๊าซในบางตัวอย่าง รอยแตกในเนื้อพลอยมองเห็นได้น้อย พลอยมีความโปร่งใสเพิ่มขึ้น องค์ประกอบธาตุ Pb และ Si มีปริมาณสูงขึ้นชัดเจน โดยพลอยทั้ง 2 กลุ่มมีการเปลี่ยนแปลงทำให้เห็นสีแดงเข้มขึ้น โดยสรุปพลอยทับทิมแหล่งมอนเตปวยซ์จัดว่าสามารถนำไปปรับปรุงคุณภาพได้ทั้ง 2 รูปแบบ ทั้งนี้ขึ้นกับคุณภาพเริ่มต้นของพลอย โดยส่วนมากทับทิมแหล่งมอนเตปวยซ์นี้จะเหมาะกับการปรับปรุงคุณภาพด้วยการเติมแก้วตะกั่วมากกว่า แต่พลอยคุณภาพสูงกว่าอาจจะปรับปรุงโดยบอแรกซ์ได้เช่นกัน