ธรณีสัณฐานวิทยาของแม่นํ้าน่าน อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน

Abstract

แม่นํ้าน่านเป็นแม่นํ้าในประเทศไทยซึ่งเป็นแม่นํ้าที่สำคัญยิ่งอันเป็นต้นนํ้าของแม่นํ้าเจ้าพระยา แม่นํ้าน่าน มีต้นกำเนิดอยู่ในเทือกเขาหลวงพระบาง จังหวัดน่าน สำหรับการศึกษาวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาชนิดของธรณีสัณฐานในพื้นที่ศึกษา โดยพื้นที่ศึกษาดังกล่าวอยู่ในอำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน ทั้งนี้เราใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเป็นข้อมูลหลักในการจำแนกชนิดของธรณีสัณฐานในพื้นที่ศึกษา สำหรับการออกภาคสนามนั้นเราได้ทำการวัดความลึกและความกว้างของร่องนํ้า นอกจากนั้น เรายังได้ทำการวัดค่าดัชนีธรณีสัณฐาน เช่น ดัชนีความโค้ง(sinousity index) และรัศมีความโค้ง (radius of curvature) เพื่อดูลักษณะการคดโค้งและวิวัฒนาการของแม่นํ้าน่าน จากผลการศึกษาสามารถจำแนกชนิดของธรณีสัณฐานในพื้นที่ศึกษาออกเป็น 9 ชนิด ดังนี้ ชุดหิน (Rock Unit) ลานตะพักลำนํ้า (Terrace) ขั้นที่ 1 ลานตะพักลำนํ้า (Terrace) ขั้นที่ 2 ตะกอนนํ้าพารูปพัดยุคใหม่ (Modern Aluvial fan) ที่ราบนํ้าท่วมถึง (Floodplain) สันดอนทราย (Point bar) ทะเลสาบรูปแอก (Oxbow lake) แม่นํ้าปัจจุบัน (River channel) แม่นํ้าเก่า (Paleochannel) และจากการศึกษาภาพตัดขวางของทางนํ้าพบว่า ความกว้างของร่องนํ้าในพื้นที่ศึกษามีขนาดเพิ่มขึ้นตั้งแต่ต้นนํ้าถึงปลายนํ้า นอกจากนั้นค่าดัชนีความโค้ง (sinousity index) เท่ากับ 1.67 ดังนั้น แม่นํ้าในพื้นที่ศึกษาคือ แม่นํ้าโค้งตวัด (meandering) และมีรูปร่างร่องนํ้าของแม่นํ้าในพื้นที่ศึกษาเป็นแบบไม่สมมาตร (asymmetry) และพบตำแหน่งร่องลึก (thalweg) อยู่ทางซ้ายของแม่นํ้า