การศึกษาแนวทางการพัฒนาหนังสือเรียนทัศนศิลป์ ช่วงชั้นที่ 4 ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวทางการพัฒนาหนังสือเรียนทัศนศิลป์ ช่วงชั้นที่ 4 ตามหลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ใน 5 ด้าน คือ ด้านผู้แต่ง ด้านเนื้อหา ด้านกิจกรรมศิลปะ ด้านภาพประกอบ ด้านการออกแบบและคุณภาพการพิมพ์ กลุ่มตัวอย่างประชากรประกอบด้วย นักวิชาการศิลปศึกษา 6 คน ครูผู้สอน 6 คน ผู้แต่งหนังสือเรียน 6 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการตีความหาข้อสรุปตามโครงสร้างของประเด็นคำถาม ผลการวิจัยพบว่า 1. ด้านผู้แต่ง ควรเป็นผู้มีคุณวุฒิทางด้านวิชาการ มีประสบการณ์ในการเขียนและการสอน มีความสามารถในการใช้ภาษา ประกอบด้วยนักวิชาการศิลปศึกษา ผู้เชี่ยวชาญด้านทัศนศิลป์และครูผู้สอน เพื่อร่วมกำหนดกรอบแนวคิดของเนื้อหาและกิจกรรมให้สัมพันธ์กัน มีบรรณาธิการผู้เรียบเรียงและบรรณาธิการฝ่ายศิลป์ 2. ด้านเนื้อหา ควรมีความตรงตามสาระและมาตรฐานการเรียนรู้ ถูกต้องตามหลักวิชาการ มีระดับความยากง่ายที่เหมาะสม บูรณาการความรู้ 4 แกนตามทฤษฎี DBAE ความรู้ความเข้าใจทัศนวัฒนธรรม ภูมิปัญญาไทยและสากล ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ บูรณาการร่วมกับศาสตร์อื่น ส่งเสริมพัฒนาการทั้งด้านพุทธิพิสัย ทักษะพิสัย และจิตพิสัย มีความทันสมัยน่าสนใจ เตรียมความพร้อมศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาหรือประกอบอาชีพ แนะนำแหล่งเรียนรู้เพิ่มเติม จัดทำชุดส่งเสริมการเรียนรู้ หนังสือเรียน คู่มือครู แบบฝึกหัด และสื่อมัลติมีเดีย 3. ด้านกิจกรรมศิลปะ ควรมีความหลากหลาย เหมาะสมกับวัย ส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์และการแสดงลักษณะเฉพาะตน พัฒนาความรู้ ความเข้าใจและการนำไปใช้ บูรณาการความรู้ทั้ง 4 แกนตามแนวทฤษฎี DBAE การเรียนรู้ทัศนวัฒนธรรม ภูมิปัญญาไทยและสากล ใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ พัฒนาสติปัญญาทั้ง 8 ด้าน ตามทฤษฎีพหุปัญญา เชื่อมโยงกับแหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นและการศึกษาตลอดชีวิต มีกิจกรรมเสริมความถนัด เตรียมความพร้อมศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาหรือประกอบอาชีพ 4. ด้านภาพประกอบ ต้องสื่อความหมายตรงตามเนื้อหา สีสวยงาม น่าสนใจ กระตุ้นความคิดและความเข้าใจเนื้อหา มีความหลากหลายทั้งภาพผลงานศิลปินไทยและต่างประเทศ ช่างพื้นบ้าน ผลงานนักเรียน และภาพขั้นตอนการปฏิบัต มีคำบรรยายและอธิบายภาพ มีขนาดภาพที่เหมาะสม สัดส่วนปริมาณภาพต่อเนื้อหา 40:60 ระบุแหล่งอ้างอิงของภาพ บรรจุภาพในแผ่นซีดีรอม 5. ด้านการออกแบบและคุณภาพการพิมพ์ ควรออกแบบปกและรูปเล่มให้มีบุคลิกลักษณะ คือ มีความสวยงาม ทันสมัย น่าสนใจ การจัดหน้าต้องคำนึงความงามทางองค์ประกอบศิลป์ มีเอกภาพ เรียบง่าย มีแบบแผน รูปเล่มขนาด A4 ตัวอักษรขนาด 16 พอยท์ ใช้กระดาษปอนด์หรืออาร์ต เข้าเล่มแบบสันกาว มีการกำหนดเกณฑ์คุณภาพการออกแบบและการพิมพ์ และมีกรรมการตรวจมาตรฐานคุณภาพ ข้อเสนอะแนะเพิ่มเติมคือ ควรปรับรูปแบบจากการบรรยายเนื้อหาเป็นการสื่อความหมายด้วยภาพ และออกแบบอย่างมีศิลปะ เพื่อส่งเสริมความซาบซึ้งสุนทรียภาพควบคู่ไปกับความรู้ทางทฤษฎี ดังนั้นผู้แต่งและผู้ผลิตจึงควรให้ความสำคัญกับภาพประกอบ การออกแบบและคุณภาพการพิมพ์