ฐานะประพันธกรในภาพยนตร์ของ อิงก์มาร์ เบิร์กแมน

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะความเป็นประพันธกรของ อิงก์มาร์ เบิร์กแมน (1918-ปัจจุบัน) ผู้กำกับชาวสวีเดนที่ได้รับการยกย่องอย่างสูงในวงการภาพยนตร์สากล โดยวิเคราะห์จากผลงานภาพยนตร์ ประวัติชีวิต และ บริบททางสังคม วัฒนธรรม และการเมืองของประเทศสวีเดน ในการวิจัยได้คัดเลือก ภาพยนตร์จำนวน 10 เรื่องจากผลงานทั้งหมด 37 เรื่องในยุคทศวรรษ 1950-60 และทศวรรษ 1960-80 มาศึกษาวิเคราะห์ตามแนวทฤษฎีสุนทรียศาสตร์และการเล่าเรื่อง ผลการวิจัยพบว่าสามารถแบ่งผลงาน สร้างสรรค์ ของเบิร์กแมนในแนวใหม่ได้เป็นลักษณะ "สามฤดู" ได้แก่ 1) ชีวิตมีความหวัง 2) ความหวังดับสูญ 3) การกลับคืนของความหวัง ซึ่งจะช่วยให้อธิบายพัฒนาการทางอารมณ์ มุมมอง และความคิของเบิร์กแมน ได้มากขึ้น ในแง่ศิลปะภาพยนตร์นั้นเบิร์กแมนใช้วิธีการเล่าเรื่องอย่างเรียบง่าย ตรงไปตรงมา และการเสนอ อารมณ์แบบดรามาส่วนใหญ่ถูกจัดวางไว้ในบุคลิกของตัวละครสำคัญของเรื่อง ส่วนด้านการเล่าเรื่องด้วย ภาพ (visual narrative) ใช้วิธีการเคลื่อนไหวกล้องอย่างจำกัดและไม่ตัดภาพพร่ำเพรื่อ เพื่อสร้างลักษณะ การสื่อสารแบบสมจริงคล้ายการถ่ายทำสารคดี เนื้อหาหลักในภาพยนตร์ของเบิร์กแมน ประกอบด้วย ประเด็นใหญ่ ๆ 4 ประเด็นได้แก่ 1) วิพากษ์ศาสนา การวิจารณ์ศาสนาคริสต์ในแง่ลบ 2) แสวงหาผู้อื่น ความพยายามของมนุษย์ในการอยู่ร่วมกัน 3) กู้คืนการสื่อสาร การแก้ไขความเข้าใจผิดและความขัดแย้ง ระหว่างมนุษย์ด้วยกัน และ 4) พัฒนาการทางอารมณ์และความคิด มุมมองชีวิตที่เปลี่ยนไปตามวุฒิภาวะ ในวัยต่างๆ ของเบิร์กแมนดังเช่นวัฏจักรแห่งฤดูกาล ตั้งแต่การมีความหวัง การสิ้นหวัง และการกลับมามี ความหวังอีกครั้ง นอกจากนี้ ผลการศึกษาวิจัยยังพบว่าบุคคลที่มีอิทธิพลอย่างมากต่อการสร้างสรรค์งาน ของเบิร์กแมนได้แก่อีริค เบิร์กแมน บิดาผู้ถ่ายทอดแนวคิดทางศาสนาที่เข้มงวด กลุ่มศิลปินทั้งนักเขียน ผู้กำกับละครเวที และผู้กำกับภาพยนตร์ กุล่มนักคิดสายอัตถิภาวนิยม ในส่วนของบริบททางสังคม และ การเมืองของสวีเดนพบว่าเบิร์กแมนได้รับอทธิพลทางอ้อม ยกเว้นในเรื่องความเป็นกลางทางการเมือง ของประเทศที่ปรากฏให้เห็นอย่างเด่นชัด