การศึกษาเครื่องดนตรีสไนของเมืองคง จังหวัดศรีสะเกษ

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของเครื่องดนตรีสไน ขั้นตอนการทำสไน ผลงานการบรรเลงของวงดนตรีสไนที่มีชื่อเสียงของชาวเยอในเมืองคง ซึ่งควบคุมโดยอาจารย์วิทิต กตะศิลา นอกจากนี้ยังศึกษาถึงบริบทที่สำคัญของสไน ประเพณี พิธีกรรม คติความเชื่อ วัฒนธรรมการสืบทอด ความสัมพันธ์ระหว่างท่ารำกับการบรรเลงสไน และศึกษาวิเคราะห์องค์ประกอบในการบรรเลงสไน โดยใช้การวิจัยภาคสนาม และเก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพ ศึกษาเอกสาร สัมภาษณ์ผู้รู้และผู้ที่เกี่ยวข้อง นำข้อมูลดังกล่าวมาเขียนแบบพรรณนาวิเคราะห์ และวิเคราะห์ลักษณะสำนวนลีลา ระดับเสียง จังหวะที่ใช้ในการบรรเลง และกลเม็ดพิเศษในการบรรเลงสไน การวิจัยพบว่า ชาวเยอเป็นชนชาติพันธุ์ในตระกูลมอญ-เขมร มีชื่อเรียกต่าง ๆ กันตามสถานที่อยู่อาศัย เช่น ข่า, กวย และส่วย เป็นต้น มีภาษาเป็นของตนเอง มีวัฒนธรรมดนตรีที่ยาวนาน เครื่องดนตรีที่เด่นที่สุดคือ สไน ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีที่มีลักษณะทางกายภาพ เช่นเดียวกับ เสนงเกลของชาวส่วย มีบทบาทหน้าที่คล้ายกับสังข์ และกาหลของอินเดียโบราณ ซึ่งใช้บรรเลงในพิธีกรรมของกลุ่มชน ชาวเยอในการวิจัยนี้ นิยมใช้สไนแขวนคล้องคอเพื่อใช้บรรเลง เป็นสัญญาณเวลาเข้าป่าในสมัยโบราณ และใช้บรรเลงประกอบพิธีแข่งเรือบวงสรวงเจ้าพ่อดงภูดิน และพิธีบวงสรวงพระยา กตะศิลา ผู้เป็นบรรพบุรุษของชาวเยอ ผลการวิจัยพบว่า การทำสไนและการบรรเลงสไน ใช้วิธีการแบบภูมิปัญญาชาวบ้าน มีการนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้น้อยมาก ย่อมแสดงถึงการอนุรักษ์วัฒนธรรมที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ อย่างเคร่งครัด แม้การแพร่กระจายของวัฒนธรรมสมัยใหม่ จะยังผลให้เกิดการพัฒนาคุณภาพชีวิต และความเจริญทางวัตถุมากขึ้น แต่วัฒนธรรมดนตรียังรักษาขนบเนียมประเพณีเช่นเดิม