การจำลองสภาพการไหลของน้ำใต้ดินในพื้นที่ด้านเหนือของที่ราบภาคกลางตอนล่าง

Abstract

พื้นที่ด้านเหนือของที่ราบภาคกลางตอนล่างบริเวณจังหวัด ชัยนาท สิงห์บุรี ลพบุรี สระบุรี สุพรรณบุรี อ่างทอง และพระนครศรีอยุธยา เป็นแหล่งทรัพยากรน้ำใต้ดินที่มีศักยภาพ และมีแนวโน้มการใช้น้ำเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ โดยเฉพาะในช่วงที่ประสบภาวะแห้งแล้ง แต่ยังขาดการศึกษาพฤติกรรมการไหลของระบบน้ำใต้ดิน การจำลองสภาพการไหล และพฤติกรรมการใช้น้ำใต้ดินในพื้นที่ดังกล่าวอย่างจริงจังที่จะใช้เป็นแนวทางในการวางแผนจัดการทรัพยากรน้ำใต้ดินให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดได้ เพื่อตอบลนองต่อปัญหาดังกล่าว การศึกษาครั้งนี้จึงรวบรวมข้อมูลต่าง ๆ ที่มีอยู่อย่างจำกัดในพื้นที่ศึกษา เพื่อประเมินพารามิเตอร์ต่าง ๆ ที่จำเป็นในการพัฒนาแบบจำลองการไหลของน้ำใต้ดิน โดยเฉพาะสัมประสิทธิ์การซึม ผ่านได้ของน้ำ และอัตราการสูบน้ำ เพื่อตอบสนองต่อวัตถุประสงค์ในการพัฒนาขั้นตอนการจำลองสภาพการไหลให้สอดคล้องกับลักษณะเฉพาะของข้อมูลในพื้นที่ซึ่งไม่มีบ่อสังเกตการณ์ระดับน้ำอย่างเป็นระบบ โดยใช้ข้อมูลเฉลี่ยของสถานการณ์น้ำในปี พ.ศ. 2542 เป็นพื้นฐานในการปรับแก้แบบจำลองในสภาวะการไหลแบบคงตัว ก่อนปรับแก้และสอบทานในสภาวะการไหลแบบไม่คงตัว เพื่อให้ได้แบบจำลองที่สามารถอธิบายพฤติกรรมการไหลของน้ำใต้ดินในช่วง พ.ศ. 2532-2544 ผลการศึกษาพบว่า ขั้นตอนการจำลองที่พัฒนาขึ้นสามารถใช้จำลองสภาพได้ในระดับที่น่าพอใจ และสามารถประมาณว่าการใช้น้ำใต้ดินเพิ่มสูงขึ้นจาก 300 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปีในปี พ.ศ. 2532 มาเป็น 800 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี โดยเฉพาะในขั้นแรกของขั้นน้ำ ในปี พ.ศ. 2542 ส่งผลให้ระดับน้ำใต้ดินขั้นบนสุดมีแนวโน้มลดลง 2-10 เมตร โดยมีพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือ จังหวัดสิงห์บุรีและอ่างทอง นอกจากนั้นการประยุกต์ใช้ผลจากแบบจำลองดังกล่าวในการคาดการณ์ระดับน้ำในพื้นที่ใด ๆ พบว่ามีปัจจัยสำคัญ 2 ประการคืออัตราการเติมและการสูบน้ำ การศึกษาครั้งนี้ได้วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยดังกล่าวเพื่อเป็นตัวอย่างในการใช้งานแบบจำลองสำหรับงานวางแผนจัดการในภาคสนามอย่างง่าย