ทฤษฎีความจริงในพุทธปรัชญาเถรวาท

Abstract

มีทัศนะใหญ่ 2 ทัศนะที่ตรงกันข้ามกันเกี่ยวกับทฤษฎีความจริงในพุทธปรัชญาเถรวาท ทัศนะแรกได้แก่ทัศนะแบบสัจนิยมของชยติลเลเกที่ว่า ทฤษฎีความจริงในพุทธปรัชญาเถรวาทเป็นทฤษฎีความจริงแบบสมนัยแบบหนึ่งแต่พุทธศาสนาก็ยอมรับด้วยว่าความสหนัยเป็นเกณฑ์ตัดสินความจริง ทัศนะที่สอง ได้แก่ ทัศนะแบบปฏิบัตินิยมซึ่งเสนอโดยเดวิด คลุปหานะ ตามทัศนะนี้ พุทธศาสนายอมรับเกณฑ์ตัดสินความจริงแบบปฏิบัตินิยมเท่านั้นว่าเป็นเกณฑ์ตัดสินความจริง ในวิทยานิพนธ์ฉบับนี้ ผู้เขียนเสนอทฤษฎีความจริงของพุทธปรัชญาที่ให้คำอธิบายเกี่ยวกับมโนทัศน์เรื่องความจริงและเกณฑ์ตัดสินความจริง (หรือ การให้เหตุผลสนับสนุนความจริง) โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้เขียนได้เสนอว่า ตามคำสอนในพระบาลีและวรรณคดีบาลีอื่น ๆ ทฤษฎีความจริงของพุทธปรัชญาเถรวาทไม่สามารถจัดเข้าในทฤษฎีใดทฤษฎีหนึ่งในบรรดา3 ทฤษฎี คือ ทฤษฎีความจริงแบบสมนัย ทฤษฎีความจริงแบบสหนัย และทฤษฎีความจริงแบบปฏิบัตินิยมตรงกันข้าม ผู้เขียนเสนอว่า ทฤษฎีความจริงในพุทธปรัชญาเป็นทฤษฎีหนึ่งที่ผู้เขียนจะเรียกว่า "สัจนิยมเชิงปฏิบัตินิยม" หรือ "ทฤษฎีความจริงแบบวิภัชชวาท" ในบริบทของพุทธศาสนา ในพุทธปรัชญา เงื่อนไขความจริงของข้อความหนึ่งโดยสาระสำคัญ ขึ้นอยู่กับภาษาที่ใช้แสดงข้อความนั้น สิ่งนี้ทำให้พุทธปรัชญาสัมพันธ์กันกับทั้งทฤษฎีความจริงแบบสมนัยและทฤษฎีความจริงแบบสหนัย สำหรับปัญหาเกี่ยวกับเกณฑ์ตัดสินความจริง ตามบาลี ผลเชิงปฏิบัติ หรือ เหตุผลเชิงปฏิบัติเป็นสิ่งที่พุทธปรัชญาเรียกร้องโดยตรง แต่ไม่ชัดเจนว่า ความสอดคล้องได้รับการเรียกร้องโดยตรงด้วยนอกจากนี้ ยังมีสิ่งหนึ่งในพุทธปรัชญาเถรวาทที่ทำให้พุทธปรัชญาอยู่ในแนวเดียวกันกับทฤษฎีความจริงแบบปฏิบัตินิยมมากกว่าทฤษฎีอื่น ๆ กล่าวคือ ท่าทีแบบปริวรรตนิยมที่มีต่อความจริงของพุทธปรัชญา