ผลกระทบทางเศรษฐกิจของครัวเรือน ที่มีผู้ป่วยวัณโรคในประเทศไทย

Abstract

วัณโรคได้กลับมาเป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญของหลายประเทศอีกครั้งหนึ่ง เนื่องจากการะบาดของโรคเอดส์ ปัญหาเชื้อดื้อยา การรักษาไม่ครบ การย้ายถิ่นและความเป็นอยู่ที่แออัดข้อมูลทางด้านเศรฐกิจมีความสำคัญต่อผู้บริหาร ในการวางแผนนโยบายการควบคุมป้องกันวัณโรค อย่างไรก็ตามในประเทศไทยยังไม่ได้มีการศึกษาถึงผลกระทบทางเศรษฐกิจของครัวเรือนที่มีผู้ป่วยวัณโรค ดังนั้นการวิจัยในครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาถึงผลกระทบทางเศรษฐกิจของครัวเรือนที่มีผู้ป่วย วัณโรคในประเทศไทย ตัวอย่างที่ใช้ในการศึกษาครั้งนี้ คือ ผู้ป่วยวัณโรคที่มารับยาเป็นเดือนสุดท้าย ในศูนย์วัณโรคเขต 4 แห่ง (ศูนย์วัณโรคเขต 3 จ.ชลบุรี ศูนย์วัณโรค เขต 7 จ.อุบลราชธานี ศูนย์วัณโรคเขต 12 จ. ยะลา ศูนย์วัณโรคเขต 9 จ.พิษณุโลก) โรงพยาบาลศูนย์/โรงพยาบาลทั่วไป 4 แห่ง (โรงพยาบาลศูนย์พระปกเกล้า จ.จันทบุรี โรงพยาบาลทั่วไป จ.ยโสธร โรงพยาบาลทั่วไป จ.แพร่ โรงพยาบาลศูนย์ยะลา) และโรงพยาบาลชุมชน 8 แห่ง (โป่งน้ำร้อน ท่าใหม่ เด่นชัย ลอง มหาชนะชัย กุดชุม ยะหา และ รามัน) จำนวน 674 ราย จาก 4 ภาค ตัวอย่างถูกคัดเลือกเข้ามาทำการศึกษาโดยใช้วิธี Cluster random sampling ใน 4 ภาคของประเทศไทย และใช้วิธี Self weigthing sampling จากนั้นใช้วิธี Simple random sampling ในระดับสถานบริการโดยทำการเก็บข้อมูลในธันวาคม 2539 โดยใช้ แบบสอบถามที่ผู้วิจัยสร้างขึ้น จากการศึกษาพบว่าผู้ป่วยวัณโรค 1 รายมีค่าใช้จ่ายตลอดการรักษา 6 เดือน 4,218 บาท คิดเป็นร้อยละ 32.3 ของรายได้เฉลี่ยผู้ป่วยต่อปี ร้อยละ 6.8 ของรายได้เฉลี่ยครัวเรือนต่อปี ร้อยละ 6.8 ของรายได้เฉลี่ยต่อหัว มีค่าใช้จ่ายก่อนมารับการรักษาที่สถานบริการของรัฐ เฉลี่ย 2,732 บาท ในการทดสอบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยของค่าใช้จ่ายดังกล่าว พบว่ามีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติในแต่ละภาค และในแต่ละระดับสถานบริการ แต่ไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ทางสถิติ ในผู้ป่วยวัณโรค แต่ละประเภท และมีค่าใช้จ่ายทางตรงเฉลี่ย 724 บาทต่อผู้ป่วย 1 ราย ค่าใช้จ่ายทางอ้อมเฉลี่ย 2,564 บาทต่อผู้ป่วย 1 ราย อัตราส่วนของค่าใช้จ่ายทางตรง และ ค่าใช้จ่าย ทางอ้อม คิดเป็น 1:3.5