การศึกษาค่ากัมมันตภาพของแคลเซียม-เอทีพีเอส และไฮโดรเจนโพแทสเซียม-เอทีพีเอส ของเม็ดเลือดแดงในกลุ่มประชากร ที่เสี่ยงต่อการเกิดกลุ่มอาการใหลตาย ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

Abstract

ปัญหา: การเสียชีวิตอย่างเฉียบพลันโดยไม่ทราบสาเหตุในเวลากลางคืน(SuddenUnexplainDeathSyndrome:โรคใหลตาย)มีอุบัติการสูงในภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทยยังไม่ทราบกลไกการเกิดโรคชัดเจนเชื่อว่าอาจมีสาเหตุจากการเต้นของหัวใจผิดจังหวะ(Ventricularfibrillation:VF,Ventriculartachycardia:VT)การเกิดVFและVTอาจเกี่ยวข้องกับสมดุลอิเลกโตรไลท์ในเซลล์และนอกเซลล์โดยเฉพาะของโซเดียมโพแทสเซียมและแคลเซียมหรือความผิดปกติของระดับpHอย่างไรก็ตามได้มีการศึกษาพบว่าผู้รอดชีวิตจากกลุ่มอาการใหลตายมีความผิดปกติของค่าความเข้มข้นของโซเดียมในเซลล์และค่ากัมมันตภาพเอนไซม์โซเดียม, โพแทสเซียม-เอทีพีเอสที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงมากกว่ากลุ่มประชากรเปรียบเทียบแต่ยังไม่มีรายงานของค่าความเข้มข้นของแคลเซียมในเซลล์เม็ดเลือดแดง(Cai)และเอนไซม์ที่ควบคุมความเข้มข้นของแคลเซียม คือเอนไซม์ แคลเซียม – เอทีพีเอส (Ca-ATPase) ที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง ค่า pH ในเซลล์เม็ดเลือดแดง(pHi) และเอนไซม์ที่ขนส่ง ไฮโดรเจน และโพแทสเซียมคือเอนไซม์ ไฮโดรเจน โพแทสเซียม – เอทีพีเอส (H,K-ATPase)ที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดง วัตถุประสงค์:เพื่อศึกษาค่ากัมมันตภาพของเอนไซม์แคลเซียมเอทีพีเอสเอนไซม์ไฮโดรเจน,โพแทสเซียมเอทีพีเอสที่เยื่อหุ้มเซลล์เม็ดเลือดแดงความเข้มข้นของแคลเซียมและความเป็นกรดในเซลล์เม็ดเลือดแดงของกลุ่มผู้รอดตายจากกลุ่มอาการใหลตาย(NSUDS)เปรียบเทียบกับกลุ่มประชากรในเขตชนบทของภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่สุขภาพแข็งแรง(V-NE)กลุ่มคนงานก่อสร้างที่มีภูมิลำเนาในภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่อพยพมาอยู่กรุงเทพฯนานกว่า12เดือน(M-NE) กลุ่มประชากรที่มีสุขภาพแข็งแรงในกรุงเทพฯ(BKK) ผลการศึกษา:ประชากรทั้ง4 กลุ่ม มีกลุ่มละ 12 คน เป็นเพศชายทั้งหมด มีอายุเฉลี่ยใกล้เคียงกัน[กลุ่ม N –SUDS=36.9±7.2 ปี กลุ่ม V – NE = 35.6±8.8 ปี กลุ่ม M – NE = 30.0±7.6 ปี และกลุ่ม BKK = 37.3 ± 9.5 ปี (mean±SEM)]ใกล้เคียงกับที่มีรายงานไว้ กลุ่ม N-SUDมีค่าCai(91.9±13.6 nmol/L) สูงกว่ากลุ่มBKK(23.76±4.54 nmol/L), V- NE(59.26±11.68 nmol/L)และM- NE(และ54.65±6.57 nmol/L) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ( p < 0.05 ) กำหนดให้ ค่า mean ± 2SD ของค่าชีวเคมีที่วิเคราะห์ของ กลุ่ม BKK เป็นพิสัยของค่าปกติ พบว่าร้อยละ75,58.3 และ41.7 ของ กลุ่ม N- SUDS, V-NEและ M- NEตามลำดับ มีค่า Cai สูงกว่าเกณฑ์ปกติค่าpHiในกลุ่มN- SUDS(7.231±0.012), V-NE(7.237±0.007)และM-NE(7.259±0.007) ต่ำกว่ากลุ่ม BKK(7.289±0.017) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ( p < 0.05 ) กลุ่ม N-SUDS,V-NEและM-NEมีค่ากัมมันตภาพ Ca-ATPase (171.09±15.62,230.18±19.07,257.06±27.35 nmolPi/mg.protein/hr.ตามลำดับ) ต่ำกว่ากลุ่มBKK ( 298.03±14.35 nmolPi/mg.protein/hr.) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ(p<0.05) พบว่าร้อยละ 75,33.3 และ25 ของ กลุ่ม N-SUDS,V-NE และM-NE ตามลำดับ มีค่ากัมมันตภาพ Ca-ATPase ต่ำกว่าเกณฑ์ปกติ ประชากรทั้ง 4 กลุ่ม มีค่ากัมมันตภาพของ H,K-ATPase ไม่แตกต่างกัน แต่พบว่าทั้งกลุ่ม N-SUDS ,V-NE และM-NE มีค่าต่ำกว่าเกณฑ์ปกติร้อยละ 58.3 , 41.6 และ8.3 ตามลำดับ ค่ากัมมันตภาพCa-ATPase สัมพันธ์เชิงเส้นตรง กับค่าCai ปานกลาง ( r2 =0.310 p<0.001) และค่าของค่ากัมมันตภาพ H,K-ATPase ก็สัมพันธ์เชิงเส้นตรง กับค่า pHi น้อย (r2 = 0.078 p,<0.001) อีกด้วย สรุปผลการศึกษา : กลุ่ม N-SUDS มี Cai สูง ค่า pHi และค่ากัมมันตภาพของ Ca-ATPase , ของ H,K-ATPase ต่ำ กว่ากลุ่มอื่น( V-NE และ M-NE ) ค่า Cai ภายในเซลล์เม็ดเลือดแดงสูงขึ้น อาจเกิดจาก Ca-ATPase ทำงานลดลง และค่า pHi ที่ลดลง อาจมีสาเหตุจากเอนไซม์ H,K-ATPase ทำงานลดลงหรือจากเซลล์มีความผิดปกติของเมตาบอลิสมจึงมีความเป็นไปได้ว่าผู้ป่วยโรคใหลตายมีความปกติของเอนไซม์ขนย้าย(transportingenzyme)ภายในเซลล์หลายชนิดซึ่งอาจเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลง intracellular content ในเซลล์