การใช้เทคนิคการสร้างแผนที่มโนทัศน์ในการประเมินความต้องการจำเป็น เพื่อการวางแผนงานกิจกรรมนิสิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงประเมิน มีจุดมุ่งหมายสำคัญ คือ เพื่อนำเทคนิคการสร้างแผนที่มโนทัศน์ (Concept Mapping) มาประยุกต์ใช้ในการประเมินความต้องการจำเป็นเพื่อการวางแผนงานกิจกรรมนิสิต จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กลุ่มเป้าหมายเป็นบุคคลที่เกี่ยวข้องกับงานกิจกรรมนิสิตในปีการศึกษา 2539 จำนวน 72 คน ประกอบด้วย กลุ่มผู้บริหารกลุ่มอาจารย์ที่ปรึกษากิจกรรมหรือชมรม กลุ่มนิสิตที่ทำกิจกรรม และกลุ่มนิสิตทั่วไป วิธีดำเนินการยึดขั้นตอนของกระบวนการสร้างแผนที่มโนทัศน์เป็นหลัก เริ่มจากกลุ่มเป้าหมายระดมความคิด ได้ความต้องการจำเป็น 117 ข้อความ ต่อเนื่องด้วยขั้นตอนการจัดกลุ่มข้อความ (sort) และประมาณค่าความสำคัญของข้อความ (53 คน) ผลผลิตนี้ถูกนำไปวิเคราะห์ด้วยสถิติ MDS และ CA โดยใช้โปรแกรม CONCEPT SYSTEM เพื่อสร้างเป็นแผนที่มโนทัศน์ชนิดต่างๆ ที่จะถูกนำมาใช้ในการตีความและสรุปผล และมีการเปรียบเทียบแบบแผนการคิดระหว่างนิสิตกับอาจารย์โดยใช้วิธีการเปรียบเทียบแบบแผน (pattern matching) ผลการวิจัยพบว่า ความต้องการจำเป็นที่สะท้อนปัญหาอันวิกฤตจากแนวคิดของนิสิตและอาจารย์มีลักษณะครอบคลุมองค์ประกอบและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับงานกิจกรรมนิสิต ซึ่งได้แก่ ความต้องการจำเป็นในกลุ่มประสบการณ์การดำเนินงานของนิสิต กลุ่มทัศนคติและความสนใจที่มีต่อกิจกรรม กลุ่มประโยชน์ที่พึงเกิดขึ้นจากกิจกรรม กลุ่มโครงสร้างองค์กรนิสิต กลุ่มการวางแผนและการดำเนินงานกิจกรรมนิสิต กลุ่มการสนับสนุนจากอาจารย์และบุคลากร กลุ่มสภาพแวดล้อมและการอำนวยความสะดวก กลุ่มการประสานงานระหว่างผู้บริหาร อาจารย์ และนิสิต และกลุ่มนโยบายของสถาบันในภาพรวม ซึ่งนิสิตคิดว่าความต้องการจำเป็นด้านนโยบายกิจกรรมนิสิตของสถาบันในภาพรวม และด้านการวางแผนและระบบบริหารกิจกรรมนิสิต เป็นความต้องการจำเป็นเร่งด่วนอย่างยิ่ง ในขณะที่อาจารย์คิดว่า ความต้องการจำเป็นด้านการสนับสนุนของอาจารย์โดยทั่วไปและด้านการประสานงานระหว่างฝ่ายต่างๆ ในการจัดกิจกรรมนิสิตเป็นความต้องการจำเป็นที่เร่งด่วนที่สุด ผลการเปรียบเทียบแบบแผนความคิดของอาจารย์และนิสิต พบว่าในภาพรวมไม่มีความสอดคล้องหรือสัมพันธ์กัน แต่ก็พบว่าความต้องการจำเป็นด้านการสนับสนุนจากคณาจารย์และบุคลากร ด้านประโยชน์ที่พึงเกิดขึ้นจากกิจกรรม ด้านสภาพแวดล้อมและการอำนวยความสะดวก และด้านโครงสร้างองค์กรนิสิต อาจารย์ประมาณค่าความวิกฤตสูงกว่านิสิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ .05 สำหรับคุณภาพด้านความเที่ยงของกระบวนการสร้างแผนที่มโนทัศน์พบว่า มีความเที่ยงของการประมาณค่าสูงในขั้นตอนของการจัดกลุ่ม (sort) ทั้งกลุ่มนิสิตและอาจารย์ ซึ่งมีขนาด .8605 และ .7750 ตามลำดับ