ชนชั้นนำทางการเมืองไทยกับการกำหนดนโยบาย : ศึกษาเฉพาะกรณีการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทราย 2522-2525

Abstract

วัตถุประสงค์ของการศึกษาครั้งนี้ ประการที่หนึ่งเพื่อศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตัดสิน กำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทราย ประการที่สองเพื่อศึกษารูปแบบ วิธีการที่ชนชั้นนำทางการเมืองโดยเฉพาะทางตัวแทนโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออก ตัวแทนชาวไร้อ้อยและทางราชการใช้อำนาจอิทธิพลในการผลักดันนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายให้ออกมาอยู่ในแนวที่ตนต้องการคือ ทำให้เป้าหมายของตนที่ตั้งไว้บรรลุผล วิธีการศึกษาทำโดยวิธีการวิจัยเอกสารโดยมีสมมติฐานในการศึกษาดังนี้คือ ในการกำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทราย ชนชั้นนำทางการเมืองต่าง ๆ ที่มีส่วนร่วมน่าจะได้รับอิทธิพลจากปัจจัยในการตัดสินกำหนดนโยบายดังกล่าวต่างกันและต่างพยายามใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีผลักดันนโยบายให้ออกมาอยู่ในแนวที่ตนต้องการด้วยรูปแบบวิธีการต่าง ๆ ทั้งนี้เพื่อรักษาผลประโยชน์ของตนเองเหนือสิ่งอื่นใด ผลการศึกษาปรากฏว่า (1)ในส่วนที่เกี่ยวกับปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการกำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายในช่วงปี พ.ศ. 2522-2525 ซึ่งในการศึกษานี้เน้นเฉพาะปัจจัยทางเศรษฐกิจนั้น จะเห็นได้ว่าเป็นไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว้กล่าวคือ ในการกำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายในช่วงปี พ.ศ. 2522-2525 ชนชั้นนำทางการเมืองที่มีส่วนร่วมต่างได้รับอิทธิพลจากปัจจัยทางเศรษฐกิจในการกำหนดนโยบายดังกล่าวข้างต้น ทั้งนี้เพราะ จากการศึกษาพบว่า ในการกำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาล ชนชั้นนำทางการเมืองไม่ว่าจะเป็นตัวแทนจากทางชาวไร่อ้อย ตัวแทนจากโรงงานน้ำตาล ตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกและตัวแทนจากทางราชการจะได้มีการนำปัจจัยทางเศรษฐกิจคือ ตัวเลขต้นทุนการผลิตอ้อยและตัวเลขตนทุนการผลิตน้ำตาลที่ได้มีการ ประมาณมาจากคณะอนุกรรมการ คณะทำงานต่าง ๆ เป็นต้น มาพิจารณาวิเคราะห์กันอย่างละเอียดรอบคอบทุกครั้งก่อนที่จะนำปัจจัยทางเศรษฐกิจดังกล่าวเสนอต่อคณะกรรมการพิจารณานโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายให้พิจารณาตัดสินชี้ขาดก่อนนำเสนอคณะรัฐมนตรีพิจารณาในขั้นสุดท้าย (2)ในส่วนที่เกี่ยวกับความพยายามใช้อำนาจอิทธิพลของบรรดาชนชั้นนำทางการเมืองต่าง ๆ เพื่อผลักดันนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายในช่วงปี พ.ศ. 2522-2525 ให้ออกมาอยู่ในแนวทางตนต้องการ ทั้งนี้เพื่อรักษาผลประโยชน์ของตนเองเหนืออื่นใด ในส่วนนี้อีกเช่นกัน เป็นไปตามสมมติฐานที่ตั้งไว้ ทั้งนี้เพราะในแต่ละขั้นตอนของการกำหนดนโยบายดังกล่าวชนชั้นนำทางการเมืองไม่ว่าจะเป็นตัวแทนจากชาวไร่อ้อย ตัวแทนจากโรงงานน้ำตาล ตลอดจนผู้ทีส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกและตัวแทนจากรัฐบาลต่างได้พยายามใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมี โดยสรุปดังนี้คือ (2.1) กรณีการใช้อำนาจอิทธิพลของตัวแทนขาวไร่อ้อย เพื่อให้นโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทราย โดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับการรับซื้ออ้อยเป็นประโยชน์กับฝ่ายตนมากที่สุด ทางตัวแทนชาวไร่อ้อยได้พยายามใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีในรูปของการชักชวนคือการให้ข่าวสารข้อมูลผ่านฝ่ายการเมืองระดับสูง ผ่านกลไกที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับนโยบายนี้ ทั้งในระดับนโยบายและระดับปฏิบัติผ่านนักการเมืองและพรรคการเมืองที่มีนโยบายช่วยเหลือพวกตนและผ่านสื่อมวลชนที่มีความเห็นใจในความเดือดร้อนของฝ่ายตน แต่เมื่อเห็นว่าการใช้อำนาจอิทธิพลในรูปดังกล่าวคือการชักชวนหรือการให้ข่าวสารข้อมูลไม่ได้ผล ทางตัวแทนชาวไร่อ้อยก็จะใช้อำนาจอิทธิพลในรูปของความกดดัน เช่นการชุมนุมประท้วงตลอดจนสร้างสถานการณ์สลับกันไป การที่ทางตัวแทนชาวไร่อ้อยสามารถใช้อำนาจอิทธิพลไม่ว่าจะผ่านบุคคล องค์การ สถาบันใดก็ตามได้ผลระดับหนึ่ง โดยเฉพาะในขั้นรวบรวมข่าวสารข้อมูลและขั้นยกร่างนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายน่าจะเป็นเพราะบรรดาตัวแทนชาวไร่อ้อยรู้จักวิธีที่จะเข้าถึงบุคคลสำคัญที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับการตัดสินกำหนดนโยบายดังกล่าวโดยตรงประกอบกับทางตัวแทนชาวไร้อ้อยเองก็มีความสามารถในการใช้ทรัพยากรทางการเมืองไม่ว่าจะในเรื่องของความสามารถที่จะนำพลังความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของชาวไร่อ้อยที่มีอยู่เป็นจำนวนมากเข้าต่อรองกับรัฐ กลไกของรัฐหรือการรู้จักรู้วิธีการเข้าพบบุคคลสำคัญที่มีอำนาจหน้าที่ที่สามารถช่วยพวกตนเหล่านี้ก็เป็นอีกส่วนหนึ่งที่ทำให้การใช้อำนาจอิทธิพลของตัวแทนชาวไร่อ้อยได้ผลในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตามในบางขั้นตอนของการกำหนดนโยบาย อาทิ เช่น ขั้นนำนโยบายไปปฏิบัติ ทางตัวแทนชาวไร่อ้อยประสบปัญหาในแง่ที่ไม่สามารถจะใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีในขั้นนี้ให้ได้ผลอย่างเต็มที่ได้ ทั้งนี้นอกจากจะเป็นเพราะตัวแทนขาว ไร่อ้อยบางคนมีผลประโยชน์ร่วมกับทางโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกแล้วความสามารถในการใช้ทรัพยากรทางการเมืองของทางตัวแทนชาวไร่อ้อยเองก็สู้กรณีของทางตัวแทนโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกไม่ได้ (2.2) กรณีการใช้อำนาจอิทธิพลของทางตัวแทนโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออก เพื่อให้นโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายโดยเฉพาะในส่วนที่เกี่ยวกับการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายขาวและน้ำตาลทรายขาวบริสุทธิ์ ทั้งที่ขายเป็นกระสอบและขายเป็นกิโลกรัมในลักษณะที่ได้ราคา เป็นต้นออกมาเป็นประโยชน์กับฝ่ายตนมากที่สุด ทางตัวแทนดังกล่าวได้พยายามใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีในรูปของการชักชวนคือการให้ข่าวสารข้อมูล ความร่วมมือตลอดจนการรายงานความเดือดร้อนผ่านฝ่ายการเมืองระดับสูงผ่านกลไกรัฐทั้งระดับนโยบายและระดับปฏิบัติ ในกรณีที่เห็นว่าการใช้อำนาจอิทธิพลในรูปดังกล่าวคือการชักชวนหือการให้ข่าวสารข้อมูลไม่ได้ผล ทางตัวแทนโรงงานน้ำตาลก็จะใช้อำนาจอิทธิพลในรูปของความกดดัน เช่น การขู่ว่าน้ำตาลจะขาดตลาดบ้าง เป็นต้น การที่ทางตัวแทนโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกสามารถใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีไม่ว่าจะโดยการผ่านบุคคล องค์การ สถาบันใดก็ตามที่ได้ผลในขั้นตอนของการกำหนดนโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายนั้น ส่วนหนึ่งน่าจะขึ้นอยู่กับบรรดาตัวแทนดังกล่าว รู้จักใช้ความสัมพันธ์รูปแบบต่าง ๆ ที่ตนมีโดยเฉพาะกับทางฝ่ายการเมืองระดับสูงและกับกลไกรัฐให้เป็นประโยชน์กับฝ่ายตนมากที่สุดได้ อีกส่วนหนึ่งน่าจะขึ้นอยู่กับความสามารถในการเข้าถึงบุคคล องค์การตลอดจนสถาบันเหล่านั้นตลอดรวมถึงความสามารถในการใช้ทรัพยากรทางการเมืองไม่ว่าจะในเรื่องของการรู้จักวิธีการเข้าพบบุคคลสำคัญ การมีศิลปะในการใช้อำนาจอิทธิพล เป็นต้น (2.3) กรณีการใช้อำนาจอิทธิพลของทางราชการ เพื่อให้นโยบายการผลิตและจำหน่ายน้ำตาลทรายที่กำหนดออกมาเป็นประโยชน์กับทุกฝ่าย ทางรัฐบาลหรือทางราชการได้พยายามใช้อำนาจอิทธิพลที่ตนมีตามกฎหมาย เชิญทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องมาปรึกษาหารือให้ข้อคิดเห็นเสมอ ในบางกรณีที่เห็นว่าการประชุมจะหาข้อยุติได้ยาก ก็จะใช้วิธีการเจรจาประนีประนอมจนทุกฝ่ายพอใจ โดยดำเนินการในลักษณะนี้ในแทบทุกขั้นตอนของการกำหนดนโยบาย ยกเว้นในขั้นนำนโยบายนี้ไปปฏิบัติที่ทางราชการมักจะใช้อำนาจและบทลงโทษตามกฎหมายนั้น ๆ กับโรงงานน้ำตาลตลอดจนผู้ที่ส่งน้ำตาลเป็นสินค้าออกค่อนข้างรุนแรงทั้งนี้เพราะไม่พยายามปฏิบัติตามนโยบายและมาตราการที่กำหนดไว้ โดยสรุป การศึกษานี้ได้ชี้ให้เห็นว่าการกำหนดนโยบายในกรณีของประเทศไทยยังคงเป็นเรื่องของชนชั้นนำทางการเมือง