ชีววิทยาของหนอนถั่ว Sipunculus sp. เพื่อการเพาะเลี้ยง

Abstract

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวัฏจักรชีวิตและการพัฒนาเทคนิคเพาะเลี้ยงหนอนถั่วเพื่อใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นสำหรับการเพาะเลี้ยง โดยขั้นต้นได้ศึกษาลักษณะสัณฐานวิทยาและรูปแบบของลำดับ นิวคลีโอไทด์ของยีน Cytochrome c oxidase I (COI) และ 16s rRNA จากจำนวนหนอนถั่ว 60 ตัวที่พบบริเวณหาดมดตะนอย ตำบลเกาะลิบง อำเภอกันตัง จังหวัดตรัง พบว่าเป็นหนอนถั่วสายพันธุ์ Sipunculus nudus ซึ่งยังไม่มีการพบในประเทศไทยมาก่อน และเมื่อเปรียบเทียบ กับ S. nudus จาก 11 แหล่งทั่วโลกพบว่า หนอนถั่วจากหาดมดตะนอยมีความแตกต่างกับแหล่งอื่นๆจากการศึกษาความสัมพันธ์เชิงวิวัฒนาการสามารถจําแนก S. nudus ได้ 3 ฮาโปลไทป์จากยีน 16s rRNA จากหนอนถั่ว 11 ตัว และ 2 ฮาโปลไทป์จากยีน COI จากหนอนถั่วจำนวน 12 ตัวซึ่งมีค่า Haplotype diversity เท่ากับ 0.345 และ 0.167 ตามลำดับและสร้าง แผนภูมิความสัมพันธ์ทางพันธุกรรมที่ได้จากยีน16s rRNA รวมกับยีน COI ของหนอนถั่ว พบว่าหนอนถั่วจากหาดมดตะนอยถูกแยกออกมาจากประเทศจีนและเวียดนามอย่างชัดเจน ต่อมาศึกษาการสืบพันธุ์ในรอบปีของหนอนถั่ว S. nudus ระหว่างเดือนกันยายน 2555 ถึงเดือนสิงหาคม 2556 โดยเก็บตัวอย่างหนอนถั่วทั้งหมด 752 ตัว ซึ่งมีขนาดและน้ำหนักตัวเปียกอยู่ระหว่าง 10-20 ซม.และ 8-18 กรัม ตามลำดับ ใช้วิธีผ่าพิสูจน์เพื่อติดตามระยะการสืบพันธุ์ พบว่า หนอนถั่วมีอัตราส่วนเพศ 1: 1 พบไข่และสเปิร์มในช่องกลางลำตัวทุกเดือนในระหว่างการศึกษาซึ่งชี้ให้เห็นว่าหนอนถั่วมีการสืบพันธุ์ต่อเนื่องทุกเดือนตลอดทั้งปีซึ่งแตกต่างจากหนอนถั่วชนิดอื่นๆและทดลองเลี้ยงหนอนถั่วจำนวน 30 ตัว ในภาชนะพลาสติกทึบแสง ผลที่ได้คือ ไข่ยังไม่สามารถพัฒนาไปสู่ตัวอ่อนได้ ยิ่งไปกว่านั้นจากการศึกษาลักษณะภายในตัวของหนอนถั่ว S. nudus ยังพบหนอนตัวแบน (Flatworm) อาศัยอยู่เป็นปรสิต (Parasitism) ซึ่งยังไม่เคยมีรายงานมาก่อน