สภาพการอยู่อาศัยในอาคารพาณิชย์พักอาศัยในย่านสำเพ็ง

Abstract

กรุงเทพมหานครมีการเติบโตและขยายตัวอย่างต่อเนื่องทั้งในด้านประชากร เศรษฐกิจ และสังคม เดิมการขยายตัวของเมืองเกิดตามแนวแม่น้ำ เพราะในอดีตคนส่วนใหญ่สัญจรโดยทางน้ำเป็นหลัก ทำให้เกิดชุมชนบริเวณริมน้ำขึ้น เมื่อมีการติดต่อค้าขายระหว่างไทยกับชนชาติต่างๆ จึงได้มีการอพยพเข้ามาของชาวจีน มีการตั้งถิ่นฐานและประกอบอาชีพค้าขายขึ้นมา ทำให้พื้นที่บริเวณนั้นเป็นแหล่งพาณิชยกรรมขนาดใหญ่และเรียกพื้นที่ตรงนั้นว่า “สำเพ็ง” สำเพ็งเป็นย่านที่ประกอบไปด้วยชุมชนหลายเชื้อชาติ ทั้งไทย จีน แขก ญวน เป็นต้น ที่อยู่อาศัยส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นอาคารพาณิชย์หรือตึกแถว มีการใช้ประโยชน์ของอาคารหลากหลาย จากการสังเกตขั้นต้นพบว่าสภาพวิถีชีวิตและความเป็นอยู่ของผู้อยู่อาศัยในย่านนี้มีความน่าสนใจ โดยเฉพาะในส่วนที่สัมพันธ์กับวิธีการดำเนินชีวิต วิทยานิพนธ์ฉบับนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการอยู่อาศัยของผู้ที่อาศัยในอาคารพาณิชย์พักอาศัยในย่านสำเพ็งทั้งทางด้าน กายภาพ สังคม และเศรษฐกิจ และเพื่อเป็นแนวทางในการปรับปรุงและพัฒนาที่อยู่อาศัยสำหรับผู้ที่อาศัยอยู่ในบริเวณอาคารพาณิชย์พักอาศัยที่มีลักษณะคล้ายๆ กันต่อไป ผลการศึกษาพบว่า สภาพทั่วไปของอาคารจะประกอบด้วยตึกแถวเรียงตัวกันตามแนวของถนน มีการใช้งานผสมระหว่างการพักอาศัยกับกิจกรรมอื่นๆ กรรมสิทธิ์ในอาคารส่วนใหญ่แบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ เป็นเจ้าของเองและเช่าจากเอกชนรายย่อยเป็นส่วนใหญ่ ผู้ที่พักอาศัยอยู่บริเวณนี้โดยมากจะประกอบอาชีพค้าขาย ที่เหลือก็จะเป็นลูกจ้างหรือพนักงานในร้าน โดยจะใช้เวลาในการประกอบอาชีพประมาณ 9 – 10 ชั่วโมง ปัจจัยที่ทำให้มีการอยู่อาศัยและประกอบอาชีพในย่านนี้ เพราะสำเพ็งเป็นพื้นที่พาณิชยกรรมขนาดใหญ่ มีทำเลที่ตั้งที่เหมาะสม การคมนาคมสะดวก และมีระบบสาธารณูปโภคและสาธารณูปการครบครัน เจ้าของกิจการจะมีรายได้ค่อนข้างสูง และมีที่พักอาศัยอีกแห่งอยู่บริเวณชานเมือง ส่วนลูกจ้างและแรงงานจะมีที่พักอาศัยอยู่บริเวณใกล้ๆ กับย่านสำเพ็ง โดยมากจะพักอยู่ในห้องแถวแบ่งเช่าราคาถูกบริเวณ สวนกวางตุ้ง ท่าดินแดง และวงเวียนใหญ่ คนรุ่นใหม่มีแนวโน้มที่จะย้ายออกไปอยู่ที่อื่น การเข้าร่วมกิจกรรมในชุมชนส่วนใหญ่จะเป็นการทำบุญในศาสนสถานต่างๆ และการเข้าร่วมงานเทศกาลประจำปี ปัญหาของผู้ที่พักอาศัยในย่านนี้คือ ความแออัดของอาคารประกอบกับมีเส้นทางสัญจรคับแคบ จึงเป็นผลก่อให้เกิดปัญหาเรื่องของการเกิดอัคคีภัย สภาพอาคารหลายแห่งมีความทรุดโทรม และในบางพื้นที่จะขาดความเป็นชุมชนเพราะผู้อยู่อาศัยจะมีลักษณะต่างคนต่างอยู่ ส่วนแนวทางการจัดการที่อยู่อาศัยในอาคารพาณิชย์พักอาศัยนั้นผู้วิจัยพบว่า ควรมีการปรับปรุงที่อยู่อาศัยในอาคารที่ทรุดโทรม ส่งเสริมและจัดอบรมป้องกันการเกิดอัคคีภัย จัดกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างปฏิสัมพันธ์ของคนในชุมชน และควรมีการลงพื้นที่ทำการสำรวจความต้องการที่แท้จริงของผู้อยู่อาศัย เพื่อทำให้ผู้ที่พักอาศัยในย่านนี้มีสภาพการอยู่อาศัยในอาคารพาณิชย์พักอาศัยที่ดีต่อไป