พัฒนาการของหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยในประเทศไทยระหว่างปี พ.ศ. 2411-2538

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาพัฒนาการของหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยในประเทศไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2411-2538 โดยมุ่งวิเคราะห์ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับองค์ประกอบของหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยในแต่ละยุค จากรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจนถึงปัจจุบัน ผลการวิจัยพบว่า การจัดการศึกษาปฐมวัยอย่างมีระบบระเบียบได้เริ่มต้นในสมัยรัชกาลที่ 5 ในรูปของโรงเลี้ยงเด็ก โรงเรียนราชกุมารราชกุมารีและโรงเรียนสำหรับสามัญชนทั่วไป อิทธิพลที่มาจากปัจจัยด้านสังคมมีส่วนสำคัญทำให้หลักสูตรการศึกษาปฐมวัยต้องเน้นการอ่าน-เขียนและเลขเป็นหลัก ส่วนหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยในโรงเลี้ยงเด็ก ซึ่งจัดสำหรับเด็กด้อยโอกาสนั้น ได้เพิ่มเติมการศึกษางานเพื่อการดำรงชีวิตประจำวันให้กับเด็กด้วย ครั้นเมื่อมีการเริ่มจัดการศึกษาปฐมวัยโดยชาวต่างชาติในรูปแบบของโรงเรียนราษฎร์หลักสูตรการศึกษาปฐมวัยได้ยึดแนวการเตรียมความพร้อมตามแบบของเฟรอเบลและมอนเตสชอรีเป็นหลัก ระยะนี้จึงถือได้ว่าหลักสูตรการศึกษาปฐมวัยของไทยได้เริ่มต้นตามหลักสากลที่ถูกต้องเป็นครั้งแรก เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2475 นโยบายทางการศึกษาปฐมวัยของรัฐมีความชัดเจนขึ้น ส่งผลให้มีการขยายการศึกษาในระดับนี้อย่างกว้างขวาง โดยใช้หลักสูตรที่นักการศึกษาไทยพัฒนาขึ้นตามแนวของเฟรอเบลและมอนเตสชอรี ผสมผสานกับสภาพสังคมไทยที่มุ่งปลูกฝังคุณลักษณะของความเป็นประชาธิปไตยและเอกลักษณ์ของชาติ หลักสูตรลักษณะเช่นนี้ได้ยึดถือและใช้ติดต่อกันเรื่อยมา เพียงแต่ได้รับการปรับเปลี่ยนให้อยู่ในรูปของหลักสูตรอนุบาลและหลักสูตรเด็กเล็กเท่านั้น ภายหลังเมื่อหน่วยงานต่างๆ ได้มุ่งขยายการจัดการศึกษาในระดับนี้มากขึ้นๆ หน่วยงานเหล่านี้ได้ปรับปรุงและพัฒนาหลักสูตรขึ้นใช้เองบ้าง โดยส่วนใหญ่ได้ยึดแนวหลักสูตรของสำนักงานคณะกรรมการการประถมศึกษาแห่งชาติเป็นหลัก ในปัจจุบัน แม้ว่าหลักสูตรการเตรียมความพร้อมจะเป็นที่นิยม แต่กระแสของการเรียนอ่านเขียนก็ยังรุนแรงเช่นกัน จากแนวโน้มความเป็นโลกาภิวัฒน์ที่นำความเปลี่ยนแปลงมาเป็นยุคข่าวสารข้อมูลและเทคโนโลยีใหม่ๆ ได้มีผลต่อการพัฒนาหลักสูตรในสถานศึกษาต่างๆ อย่างกว้างขวาง ภายใต้ปรัชญาการเตรียมความพร้อมที่ตีความไปในทิศทางที่แตกต่างกัน