การต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ที่อยู่อาศัยประเภททาวน์เฮาส์ : กรณีศึกษา หมู่บ้านสินธร บางกะปิ

Abstract

การต่อเติมและการเปลี่ยนแปลงการใช้อาคารนั้นพบเห็นได้ทั่วไปในปัจจุบัน โดยเฉพาะที่อยู่อาศัยประเภททาวน์เฮาส์ ซึ่งส่งผลกระทบต่อผู้ครอบครองและเพื่อนบ้าน การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่ทาวน์เฮาส์ ผลกระทบที่เกิดขึ้น และความคิดเห็นของผู้อยู่อาศัยต่อปัญหาดังกล่าว โดยการวิจัยครั้งนี้เลือกหมู่บ้านสินธรเป็นกรณีศึกษา โดยวิธีการศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง และการสำรวจสภาพปัจจุบัน พร้อมถ่ายภาพประกอบ จดบันทึกและจัดทำผัง และการสำรวจความคิดเห็นของผู้อยู่อาศัย โดยใช้การสัมภาษณ์ประกอบแบบสอบถาม หมู่บ้านสินธรตั้งอยู่บนถนนลาดพร้าว บางกะปิ ประกอบด้วยทาวน์เฮาส์จำนวน 1056 หลัง เริ่มมีการเข้าอยู่อาศัยตั้งแต่ปี พ.ศ. 2528 จนถึงปัจจุบันเป็นเวลา 15 ปี ปัจจุบันมีการครอบครองและการใช้สอยเพียงร้อยละ 74 ในจำนวนดังกล่าวร้อยละ 48 ใช้อยู่อาศัยอย่างเดียว ร้อยละ 40 ใช้อยู่อาศัยและประกอบกิจการ และร้อยละ 12 ไม่ใช้อยู่อาศัยเลย โดยแบ่งเป็นกลุ่มที่มีการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้มีมากถึงร้อยละ 52 ในขณะที่ร้อยละ 35 มีการต่อเติมแต่ไม่เปลี่ยนแปลงการใช้ และร้อยละ 13 ไม่มีการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ การต่อเติมมีลำดับการต่อเติมจากด้านหลังมายังด้านหน้าและจากชั้นล่างขึ้นชั้นบน การต่อเติมมากที่สุดคือ ด้านหลังชั้นล่างเพื่อใช้เป็นครัว รองลงมาคือด้านหน้าชั้นล่างสำหรับใช้จอดรถ และด้านหลังชั้นบนเพื่อใช้นอน อย่างไรก็ตามจากการศึกษาพบว่า แม้มีการต่อเติมแล้ว แต่หากพื้นที่ยังไม่พอกับความต้องการ ผู้อยู่อาศัยจะแก้ปัญหาโดยการซื้อทาวน์เฮาส์เพิ่ม โดยพิจารณาหลังที่ติดกันและอยู่ใกล้ตามลำดับ นอกจากนี้ผู้ที่ครอบครองทาวน์เฮาส์มากกว่าหนึ่งหลัง จะต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้มากขึ้น ผู้อยู่อาศัยส่วนใหญ่จะเปลี่ยนแปลงการใช้ในส่วนรับแขก และส่วนรับประทานอาหาร นอกจากนี้ยังพบว่าเปลี่ยนการใช้เพื่อประกอบอุตสาหกรรมในครัวเรือน สำนักงานร และโกดังเก็บสินค้า วัสดุ และอุปกรณ์ ผลกระทบจากการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ ต่อผู้อยู่อาศัยคือ การระบายอากาศ ซึ่งจะแก้ไขโดยการใช้เครื่องปรับอากาศส่วนผลกระทบต่อเพื่อนบ้าน คือความรู้สึกไม่ปลอดภัยจากคนงานและวัสดุที่เป็นเชื้อเพลิง แต่ถ้าเป็นการเปลี่ยนแปลงการใช้ เพื่ออำนวยความสะดวกในการอยู่อาศัย เช่น ร้านค้า และสถานบริการ แม้มีผลกระทบแต่เป็นที่ยอมรับได้ จากการศึกษาพบว่า สาเหตุของการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้มาจาก ความเจริญของกรุงเทพฯ ทำให้ที่ตั้งของของหมู่บ้านอยู่ใกล้ศูนย์กลางธุรกิจจะเห็นได้จากการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ที่เพิ่มมากขึ้นตามอายุของหมู่บ้าน ทำเลที่ตั้งของทาวเฮาส์ที่เหมาะสมกับการให้บริการในหมู่บ้าน ทำให้เกิดการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ในช่วง 2 ปีแรก การรวมกิจการและธุรกิจเข้ากับที่อยู่อาศัยเพื่อลดเวลาในการเดินทาง ทำให้การเปลี่ยนแปลงการใช้ นำไปสู่การต่อเติม โดยเฉพาะผลจากภาวะวิกฤตในช่วงปี 2540 ในกลุ่มที่มีการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงเพื่อการพักอาศัยคือ ความจำเป็นต้องใช้พื้นที่ซึ่งไม่ตรงกับการออกแบบ ได้แก่ส่วนครัว เป็นต้นสถานภาพทางเศรษฐกิจและสังคมของครอบครัวเปลี่ยนแปลง จึงมีการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ เพื่อรองรับการใช้ในสถานภาพใหม่ ข้อแนะนำในการออกแบบ การต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้ ในทาวน์เฮาส์ที่มีการประกอบกิจการสิ่งที่ต้องควบคุมคือประเภทการใช้ เนื่องจากมีผลต่อผู้อยู่อาศัยอื่นๆ มาก ได้แก่กลุ่มที่มีการใช้ประกอบอุตสาหกรรมในครัวเรือนและโกดังสินค้า ควรมีการควบคุมการใช้ ซึ่งมีผลกระทบรุนแรง จากการจ้างแรงงานภายนอกหมู่บ้าน และสินค้าหรือวัสดุอุปกรณ์ที่เก็บ จึงควรมีการกำหนดพื้นที่ให้ชัดเจนในผัง และมีการควบคุมมิให้เกิดในบริเวณอื่น ส่วนกิจการที่ให้บริการและสินค้าซึ่งก่อประโยชน์แก่ผู้อยู่อาศัยในหมู่บ้าน น่าการออกแบบให้เตรียมเพื่อการใช้นี้โดยเฉพาะ ซึ่งจากการวิจัยพบว่าบริเวณที่น่าจะเป็นที่ตั้งของทาวน์เฮาส์กลุ่มนี้คือ บริเวณของข้างถนนสายหลัก ส่วนที่มีเหตุผลมาจากการเปลี่ยนแปลงของฐานะทางเศรษฐกิจนั้น ต้องมีการขอเปลี่ยนการใช้อาคาร ต่อสำนักงานเขตให้ถูกต้อง ส่วนกลุ่มที่มีการต่อเติมและเปลี่ยนแปลงการใช้เพื่อการอยู่อาศัยนั้น เนื่องจากทาวน์เฮาส์นั้น มักออกแบบตามมาตรฐานต่ำสุดของกฎหมายเรื่องที่ว่าง จึงไม่สามารถในการต่อเติมในแนวราบได้ แต่หากต้องการใช้พื้นที่มากขึ้นในการอยู่อาศัย สามารถต่อเติมในแนวตั้งได้ โดยการเพิ่มขนาดโครงสร้างขึ้นอีก สำหรับโครงการใหม่ควรมีการเหลือพื้นที่เพื่อต่อเติม โดยอยู่ในกรอบของกฏหมาย