แนวทางการปรับปรุงอาคารเดิมให้เป็นไปตามกฎกระทรวงกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวก ในอาคารสำหรับผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา พ.ศ. 2548 กรณีศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

Abstract

หลังจากกฎกระทรวงกำหนดสิ่งอำนวยความสะดวกในอาคารสำหรับผู้พิการหรือทุพพลภาพ และคนชรา พ.ศ. 2548 ประกาศใช้ก่อให้เกิดผลต่ออาคารสาธารณะเป็นอย่างมาก เนื่องจากกำหนดไว้ว่าในอาคารบริเวณที่เปิดให้แก่บุคคลทั่วไปของอาคารประเภทและลักษณะ สถานศึกษา หอสมุด และพิพิธภัณฑสถาน ต้องจัดให้มีสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับผู้พิการและคนชรา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นสถานศึกษาที่มีอาคารตามที่กำหนด ถึงแม้ว่ากฎหมายใหม่ไม่มีผลย้อนหลังกับอาคารเดิม แต่เนื่องจากตามแผนพัฒนามหาวิทยาลัยได้กำหนดนโยบาย มุ่งสู่ความเป็นศูนย์กลางในระดับนานาชาติและได้รับนโยบายใ นการให้ความร่วมมือจัดทำสิ่งอำนวยความสะดวกสำหรับผู้พิการ ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องมีการพิจารณาจัดสิ่งอำนวยความสะดวกดังกล่าว การศึกษานี้ เน้นผลในเรื่องคุณลักษณะทางด้านกายภาพและความคิดเห็นเพื่อแสวงหาแนวทางในการดำเนินการ จึงมีการดำเนินการศึกษา 2 ช่วง คือ ช่วงการสำรวจเพื่อสร้างแบบของแนวทางปรับปรุงอาคารเพื่อใช้สัมภาษณ์ และช่วงการสัมภาษณ์ ในการสำรวจอาคารกรณีศึกษามี 8 อาคาร เป็นอาคารการศึกษาส่วนกลาง ได้แก่ อาคารมหาธีรราชานุสรณ์ อาคารพินิตประชานาถ อาคารเรียนศูนย์มหิตลาธิเบศร อาคารประเภทชุมนุมคน ได้แก่ อาคารศาลาพระเกี้ยว อาคารจุลจักรพงษ์ หอประชุมจุฬาลงกรณ์และอาคารประเภทสนามกีฬา ได้แก่ สนามกีฬาจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สนามกีฬาในร่ม หลังจากที่ได้เก็บข้อมูลด้วยการสำรวจ ขั้นต่อมาได้นำข้อมูลที่ได้สร้างแบบแนวทางปรับปรุงอาคารไปใช้สัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มที่ 1 สถาปนิกและผู้ทรงคุณวุฒิ, กลุ่มที่ 2 เจ้าของโครงการ และกลุ่มที่ 3 ผู้ใช้อาคาร จากการศึกษาพบว่า อาคารกรณีศึกษามีการจัดสิ่งอำนวยความสะดวกแปรผกผันกับอายุอาคาร ซึ่งมีกฎหมายแต่ยุคสมัยเป็นตัวแปรสำคัญ จากการสัมภาษณ์พบว่าควรปรับปรุงอาคารกรณีศึกษา ให้เป็นไปตามรูปแบบที่ใช้ปฏิบัติเพื่อประโยชน์ในการใช้งานจริง โดยคำนึงถึง 1. บริเวณภายนอกเพื่อให้เข้าถึงตัวอาคาร ได้แก่ บริเวณทางเข้าที่สะดวก ที่จอดรถ และป้ายแสดงสิ่งอำนวยความสะดวก 2. การเข้าถึงอาคารเพื่อนำไปสู่การใช้บริการภายในต้องมี ทางลาด บันได หรือลิฟต์นั้นแล้วแต่กรณี 3. ภายในอาคารจำเป็นต้องมีห้องน้ำ-ห้องส้วมไว้บริการจำนวนหนึ่ง และบางพื้นที่มีข้อจำกัดที่ผู้พิการที่ใช้เก้าอี้ล้อไม่สามารถใช้ก็สามารถยอมรับได้ นอกจากนี้ผู้พิการทางสายตาในกรณีศึกษามีความเห็นว่า ไม่จำเป็นต้องปรับปรุงพื้นผิวต่างสัมผัสภายในอาคาร แต่ควรมีแนวเตือนที่พื้นเพื่อให้ระวังในระดับศีรษะ แนวทางการปรับปรุงอาคารกรณีศึกษา ให้เป็นไปตามความจำเป็น เนื่องจากต้องพิจารณาด้านงบประมาณด้วย การปรับปรุงที่พบมี 4 ระดับ คือ ระดับที่ 1 เพิ่มป้าย-สัญลักษณ์ ที่จอดรถ ได้แก่ อาคารมหิตลาธิเบศร ระดับที่ 2 เพิ่มป้าย-สัญลักษณ์ ที่จอดรถ ปรับปรุงห้องน้ำ-ห้องส้วม ด้วยการติดตั้งราวจับและปรับบริเวณที่เกี่ยวเนื่อง ได้แก่ อาคารพินิตประชานาถ อาคารมหาธีรราชานุสรณ์ ศาลาพระเกี้ยว, ระดับที่ 3 จัดให้มีองค์ประกอบตามระดับที่ 2 และจัดพื้นที่ให้ผู้พิการนั่งชมกีฬาได้โดยไม่รู้สึกแปลกแยกในอาคารสนามกีฬาจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ระดับที่ 4 ปรับตามองค์ประกอบระดับที่ 2 เพิ่มทางลาด ได้แก่ อาคารจุลจักรพงษ์ อาคารสนามกีฬาในร่ม อาคารหอประชุมจุฬาลงกรณ์ฯ นอกจากนี้ควรมีการประชาสัมพันธ์และให้ข้อมูลข่าวสารกับผู้พิการ โดยเฉพาะผู้พิการทางสายตาควรจัดให้มีผังป้ายแบบ 3 มิติ ให้สามารถสัมผัสได้ และในภาพรวมเพื่อก้าวสู่ความสากลเสนอแนะว่า ควรมีนโยบายเปิดรับนักศึกษาพิการเข้าศึกษาด้วย เพื่อทำให้เกิดการขับเคลื่อนระบบภายในสังคมได้ต่อไป