การศึกษาความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่าง รัฐ ชุมชน และกลุ่มผลประโยชน์ : กรณีศึกษานิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด อำเภอเมือง จังหวัดระยอง

Abstract

ศึกษาความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างรัฐ ชุมชน และกลุ่มผลประโยชน์ ในการกำหนดและดำเนินนโยบายพัฒนาพื้นที่บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออก และศึกษาผลกระทบของนโยบายพัฒนาพื้นที่บริเวณชายฝั่งทะเลตะวันออก กรณีนิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุดในมิติเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยการศึกษาครั้งนี้ใช้วิธีการสัมภาษณ์แบบเจาะลึก การออกแบบสอบถามและสุ่มตัวอย่าง การระดมความคิดและการศึกษาค้นคว้าโดยเอกสาร ผลการศึกษาพบว่า ความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างรัฐกับชุมชนเป็นความสัมพันธ์ที่ไม่เสมอภาค ชุมชนเป็นฝ่ายตั้งรับกับผลกระทบจากการดำเนินนโยบายของฝ่ายการเมือง และข้าราชการประจำระดับสูง สำหรับความสัมพันธ์เชิงอำนาจระหว่างรัฐกับกลุ่มผลประโยชน์ ได้แก่ กลุ่มทุนอุตสาหกรรม และกลุ่มทุนจัดสรรที่ดินเพื่อพัฒนานิคมอุตสาหกรรม เป็นความสัมพันธ์แบบแลกเปลี่ยนเชิงอุปถัมภ์ มีการย้ายโอนทรัพยากร และแสวงหาค่าเช่าทางเศรษฐกิจผ่านกลไกทางการเมือง ซึ่งเป็นกระบวนการสะสมทุนขั้นพื้นฐาน สำหรับผลกระทบของการพัฒนานิคมอุตสาหกรรมมาบตาพุด พบว่า โครงสร้างเศรษฐกิจของชุมชนโดยรอบ เปลี่ยนจากเกษตรกรรมเข้าสู่อุตสาหกรรมขนาดใหญ่ มีการเคลื่อนย้ายแรงงานจากภูมิภาคอื่น ส่งผลให้การบริการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการไม่เพียงพอ ปัญหาสังคมเช่น ปัญหายาเสพติด ลักขโมย อาชญากรรม เพิ่มมากขึ้น ส่วนปัญหาสิ่งแวดล้อมยังคงมีอยู่ในระดับสูง โดยเฉพาะมลพิษทางอากาศ